„Bogey” – 10 miles! – czyli po naszemu: „Babol?, straszydło? – 10 mil”! Bogey to w slangu amerykańskich pilotów niezidentyfikowany kontakt. Zanim więc pilot przystąpi do ataku, musi zrobić wszystko, by dowiedzieć się kogo ma przed sobą: wroga czy przyjaciela. W sytuacjach poza zasięgiem wzroku (BVR) może polegać wyłącznie na elektronicznych systemach. Na szczęście samolot na misji zwykle nie jest sam, co skutkuje dużą pomocą i automatyzacją w identyfikacji celów.

Rozeznanie w sytuacji ułatwia ekran świadomości sytuacyjnej SA – Situational Awareness. Wyświetla on kontakty wykryte radarem, systemem RWR oraz przez inne samoloty. Podaje mnóstwo dodatkowych informacji, a także pozwala ręcznie ustawić przynależność kontaktu jako „swój” lub „obcy”. IFF i SA są więc ze sobą wzajemnie powiązane.

W czasie wojny w Wietnamie zdarzyło się ponad 8000 przypadków „friendly fire” (wśród piechoty i lotnictwa), co mogło spowodować aż 39% wszystkich ofiar. Podczas II wojny światowej ta liczba była jeszcze większa.

W DCS World samolot F/A-18C Hornet ma swoje dwa niezależne systemy IFF (identyify-friend-or-foe) do identyfikacji „swój-obcy”. Domyślnie działa też system wymiany informacji Link-16, dzięki któremu na ekranach MFD widać cele, które wykryły lub/i potwierdziły przynależność inne samoloty w okolicy.

Aby kontakt został oznaczony jako wrogi, musi być zidentyfikowany za pomocą co najmniej dwóch metod! Będąc samemu w powietrzu będziesz musiał poczekać na działanie obu swoich systemów. Jeden wystarczy, gdy „wrogość”potwierdzi także inna maszyna.

Wiele informacji w tym rozdziale powiązanych jest z obsługą radaru w trybie poza zasięgiem wzroku BVR – znajdziesz je tutaj.

Spis treści:
Ikony kontaktów HAFU
Włączanie IFF oraz Link 16
IFF z własnego samolotu
IFF z pomocą Link 16
PLID – ręczne IFF
Funkcje ekranu SA
Waypoint jako Bullseye

Ikony kontaktów HAFU

Najpierw trzeba jednak zapamiętać standardową symbolikę HAFU, dzięki której można łatwo rozpoznać różne informacje.
H – Hostile – wróg
A – Ambiguous – dwuznaczny, niejsany
F – Friendly – swój
U – Unknown – nieznany

Na radarze i ekranie SA (Situational Awareness) można zobaczyć coś takiego:

Standardowo:
Kwadrat – kolor żółty – cel nieznany
Kółko – kolor zielony – cel swój
Romb – kolor czerwony – wróg
Liczba w środku oznacza stopień priorytetu zagrożenia dla naszego samolotu. Kreska to wektor kierunku, w jakim porusza się cel.
Symbole te występują w sporej liczbie kombinacji i kluczowe jest rozeznanie w nich.

Cele wykryte za pomocą tylko swojego radaru pokażą jedynie GÓRNĄ część symbolu HAFU. Lecąc samemu zobaczymy więc coś takiego:

F/A-18C Hornet może też pokazywać cele wykryte przez samolot wczesnego ostrzegania AWACS lub inne przyjacielskie myśliwce będące w okolicy, tzw. F/F (Friendly Fighter). AWACS i myśliwce działają wtedy w systemach jako DONOR – dawca. Służy do tego system Link-16.

Kontakty wykryte wyłącznie przez F/F przyjazny myśliwiec „dawcę” mają tylko DOLNĄ część symbolu HAFU. Dodatkowo nie będą pokazywać cyfry w środku, bo nie są w stanie określić priorytetu zagrożenia tylko dla nas. „Dawcy” na ekranach oznaczeni są kółkiem z kropką po boku. AWACS-y mają jeszcze grubą kropkę po środku.

AWACS zwykle jest pewny, co wykrywa, więc cele wykryte przez AWACSa zwykle mają pełny symbol HAFU. Również nie posiadają cyfry w środku, bo nie można określić priorytetu zagrożenia tylko dla nas. Tak widzimy cele, które wykrył AWACS, ale nie my.

Ważne jest tu rozróżnianie wyświetlania wrogiego celu. Większy romb, z cyfrą w środku to cel, który widzi również nasz radar. Romb o 25% mniejszy, bez cyfry w środku to cel, którego nasz radar NIE WIDZI, ale wróg na pewno znajduje się w tej pozycji, bo wykrywają go inne samoloty.

Ostatnią kategorią są cele AMBIGUOUS – niejasne, dwuznaczne. To kontakty, które nasz radar ciągle pokazuje jako nieznane lub inaczej zinterpretowane niż dawca. Górna część symbolu HAFU jest wtedy inna niż dolna.

Symbole celów HAFU są wyświetlane na ekranie radaru, sytuacyjnym SA page, wczesnego ostrzegania EW oraz w ograniczonym zakresie na HUDzie. W celu identyfikacji celów i wymiany danych DATALINK 16 musimy najpierw włączyć odpowiednie systemy. W przypadku rozpoczynania misji w samolocie gotowym do startu będą one już włączone domyślnie.

Włączanie IFF – „swój-obcy” i Link 16

Jeśli zacząłeś od tzw. cold-startu, musisz w czasie misji włączyć system identyfikacji IFF Mode 4. Przy okazji od razu włącz system wymiany danych D/L. Odbywa się to na konsoli centralnej, wybierając odpowiednie przyciski i wciskając ogólny ON/OFF. Upewnij się, że wyświetlacz pokaże słowo ON.

Z menu głównego TAC ustaw prawy ekran jako radar, a dolny jako SA (Situational Awareness). Lewy zwykle ustawia się jako EW (Early Warning), ale w tym artykule nie będziemy się nim zajmować.

Następnym krokiem jest upewnienie się, że drugi system identyfikacji NCTR (Non-Cooperative Target Recoginition), który współpracuje z radarem jest domyślnie zaznaczony, jako włączony.

Do sprawdzania celów na radarze i ekranie SA używamy kursora TDC w ten sam sposób, w jaki lockuje się cele na radarze. Upewnij się więc, że dany ekran jest aktywny i ma diament w prawym, górnym rogu. Aktywujemy je przyciskiem:
SENSOR CONTROL SWITCH RIGHT
SENSOR CONTROL SWITCH AFT

IFF identyfikacja „SWÓJ – OBCY” z naszego samolotu

UWAGA
Oba systemy IFF: Mode 4 oraz NCTR wspomagają się wzajemnie, ale nie równoważą.
Mode 4 – to główny system. Opiera się na analizie sygnału z transpondera innego samolotu. Jeśli zostanie rozpoznany, to cel jest oznaczany jako „swój”, jeśli nie – zakłada, że może być to „wróg”.
NCTR – czyli rozpoznawanie celów „nieodzywających się” polega na radarowej analizie ich silników odrzutowych. Według moich testów NCTR samodzielnie nie oznacza celów jako „przyjacielskich”, choć wystarcza do tego tylko jeden system. Działa on bardziej jako wspomaganie Mode 4 do samodzielnej identyfikacji wroga.

Początkowo cele będą widoczne jako zwykłe kontakty „cegiełki” HITS. Takie cele nie zawsze pokazują się na ekranie SA.

IFF – Mode 4 – transponder

W miarę zbliżania się kontaktów i najeżdżania na nich kursorem TDC, będą zmieniać się w cele HAFU z odpowiednim symbolem.
Jeśli radar działa w trybie RWS-LTWS, zapytanie IFF odbywa się automatycznie po najechaniu kursorem na cel.
Jeśli radar działa tylko w trybie RWS lub TWS, zapytanie IFF wykonuje się za pomocą przycisków SENSOR CONTROL SWITCH DOWN.
W zależności od kierunku lotu i odległości, kontaktom będą nadawane priorytety zagrożenia – na wypadek, gdyby okazały się wrogie.

Takie cele pokazują się na ekranie SA.

Kontakty „przyjacielskie” od razu pokażą się na zielono, gdyż do oznaczenia „friendly” wystarczy tylko jeden system.

Kontakty „nieznane” zmienią się we wroga dopiero wtedy, gdy nastąpi podwójna identyfikacja: albo z własnego samolotu systemami NCTR i MODE 4, albo z pomocą samolotu dawcy.

IFF – potwierdzanie drugim trybem NCTR

Jeśli jesteś w powietrzu sam i chcesz się upewnić, czy kontakt jest wrogi na 100%, musisz użyć drugiej metody – NCTR. Jest ona domyślnie włączona razem z radarem, co widać w prawym dolnym rogu..

Do próby identyfikacji NCTR konieczne jest spełnienie określonych warunków. Kontakt musi być bliżej niż 25 mil oraz w aspekcie nie większym niż 30 stopni w lewo lub prawo przed nami, a ponadto zalockowany w trybie śledzenia jednego celu STT.

Po pomyślnej identyfikacji kontakt powinien zyskać symbol połowy rombu oraz kolor czerwony. Tak samo zmieni się ikona na stronie SA.

Kontakty przy samodzielnej identyfikacji będą miały tylko górne symbole HAFU. Poniżej widać pełen komplet: nieznany, przyjacielski i wrogi. Każdy samolot oddala się od nas, co pokazuje wektor kierunku skierowany w górę. Środkowy „swój” jest właśnie „przepytywany” za pomocą kursora TDC i pokazuje po bokach, że leci z prędkością 0.7 macha na wysokości 26 tyś stóp. Dodatkowo w prawym dolnym rogu widać jego namiar od nas 207 oraz odległość 31 mil. Więc o ekranie SA znajduje się w dalszej części tekstu.

IFF identyfikacja „swój – obcy” z pomocą Link 16

Inne myśliwce i samolot wczesnego ostrzegania AWACS mogą znacznie pomóc w rysowaniu aktualnej sytuacji w powietrzu. System Link 16 będzie pokazywał wykryte przez nich cele oraz to, czy są „swoje” czy „wrogie”, jeśli tylko inne maszyny dokonały już takiej identyfikacji.

Weź pod uwagę, że nie wszystkie samoloty mogą zapewnić takie dane. A-10A nie będzie mógł pomóc w żadnej sposób, a F-14B Tomcat posiada starszy system Link 14, którego Hornet w DCS jeszcze nie obsługuje.

Gdy w powietrzu są przyjazne myśliwce, np. F-15C lub inne F-18C, na ekranie SA mogą pojawić się ich kontakty, nawet gdy nasz radar jest kompletnie wyłączony. Wtedy będzie widać tylko dolne połówki HAFU i bez numeru priorytetu zagrożenia.

Mając pomoc AWACS-a i innych samolotów zobaczymy pełne symbole HAFU. Kropka z lewej strony „swojego” kontaktu oznacza „dawcę”, która dostarcza nam swoje informacje. Duża kropka w środku to AWACS.

Możesz wyświetlać kontakty innych samolotów również bezpośrednio na ekranie radaru. Służy do tego opcja MSI w trybie RWS i TWS, która domyślnie jest zawsze włączona.

Gdy mamy włączony radar i sami wykrywamy cele, nierozpoznane przez nas kontakty pojawią się jako AMBIGUOUS, czyli „niejednoznaczne”. Górna część HAFU to nasza interpretacja, a dolna zgodna z interpretacją innych maszyn. Widać to na przykładzie poniżej.
Jeśli mamy pewność co nieznanych kontaktów, ufamy identyfikacji naszych dawców lub nie jesteśmy w stanie sami jej ustalić , możemy manualnie ustawić przynależność każdego z tych kontaktów za pomocą opcji PLID przyciskiem ekranowym po lewej (więcej o tej opcji w dalszej części artykułu).

Cel „6” to wróg widziany i zinterpretowany tylko przez nas.
Cel „3” to wróg według naszego radaru i radaru „dawcy”.
Cele „1,2,4,5” są przez nas jeszcze nie rozpoznane, ale według „dawcy” to wrogowie.
Cel „7” widzimy tylko my i jeszcze nie jest rozpoznany.

PLID – „ręczne” określanie „swój-obcy”

W sytuacji gdy mamy pewność, czy nieznany kontakt to „swój” lub „obcy”, np. gdy kilka celów wystartowało nagle z terenu wrogiej bazy lub ufamy interpretacji „dawców”, można od razu samemu, manualnie ustawić odpowiednie symbole HAFU dla każdego kontaktu, ignorując elektroniczne systemy.
Po najechaniu kursorem TDC pojawi się wtedy opcja PLID (Pilot Identification).

Klikając PLID dostajemy do wyboru trzy opcje:

FRND – firendly – „swój”
HOS – hostile – wróg
UNK – unknown – nieznany
Kliknięcie przycisku ekranowego obok wybranej opcji od razu oznaczy kontakt odpowiednią ikonką HAFU.

Opcje ekranowe systemu Link 16

Ekran SA z włączonym systemem Link 16 potrafi być czasem nieco zaśmiecony, dlatego przyciski wokół ekranu pomagają precyzyjniej ustalić jego zawartość. Ekran główny wygląda tak:

MAP – wyświetla mapę terenu pod symbolami, tak jak ekran nawigacji HSI
DCLTR – declutter – oferuje trzy tryby „odśmiecania” ekranu
SCL – scale – skala zasięgu w milach
DCNTR – decentre – przełącza widok z centralnego na front, czyli tylko to, co widać przed nami, a nie dookoła
WYPT – cała prawa strona to przełączanie punktów nawigacyjnych i możliwość ustawienia jednego z nich jako cel – kopia opcji z ekranu HSI
TXDSG – pokazuje, jakie cele śledzą sojusznicze samoloty
STEP – przełącza kolejne kontakty otaczając je żółtą ramką
EXP – expand – powiększa fragment terenu wokół kursora TDC
PLID – Pilot Identification – manualne ustawianie ikon „swój-obcy”
SENSR – sensor – wchodzi do szczegółowych opcji SA

TUC – Target Under Cursor – informacje o kontakcie

Po najechaniu kursorem na cel, ekran SA dostarcza o nim mnóstwo dodatkowych informacji TUC (Target Under Cursor), które widać w prawym dolnym rogu. Różnią się one zależnie od tego, czy cel jest wrogi, czy .swój”.

Kontakt „swój” – Friendly
Przy ikonie kontaktu widać:
0.7 – prędkość w machach
26.6 – wysokość w tysiącach stóp

Na dole, w narożniku:
F15 – typ samolotu
SD11 – ksywka (pierwsza i ostatnia litera „SprinfielD), numer na burcie
13.2 – ilość paliwa
BRA 027 – nasz kurs do kontaktu
5 – odległość w milach

Kontakt wrogi – hostile
Kursor przy ikonie pokazuje:
0.6 – prędkość w machach
26 – wysokość w tysiącach stóp

Informacje TUC na dole to:
SU34 – typ samolotu
329 – prędkość
214 – kurs wroga
BRA 211 – nasz kurs do wroga
23 – odległość do celu w milach
Podobne informacje będą przy celu nieznanym

Opcje SENSR – sensor

RWR – wyświetlanie kontaktów wykrytych przez sensor RWR:
– ALL – wszystkie
– CRIT LETH – tylko „zabójcze” i „krytyczne”
– CRIT – tylko „krytyczne”
FRIEND – wyświetlanie „swoich” kontaktów z RWR:
– OFF – wyłączone
– NO ID
– RWR ID
UNK – unknown – wyświetlanie celów nieznanych na SA
SA – powrót do ekranu głównego
F/F – wyświetlanie kontaktów od Friendly Fighters – myśliwców-dawców
PPLI – wyświetla pozycję „dawców”
SURV – wyświetla cele od AWACS-a

Opcje po lewej stronie nie zostały jeszcze zaimplementowane w DCS. W przyszłości powinny włączać system Link 14, pozycję celu oznaczonego TGP oraz celu rakiety HARM w trybie pre-briefed.

Kontakty RWR bez możliwości określenia zasięgu do nich pokazywane są w dużych, żółtych trójkątach na skraju zasięgu. SA pokazuje też wykryte przez RWR radary naziemne.

Map

EXP

STEP

DCNTR

TXDSG

Funkcja TXDSG umożliwia zobaczenie, jakie cele powietrzne są akurat śledzone (w trybie Launch&Steer) przez sojusznicze samoloty lub jakie cele naziemne są przez nie namierzane. W dużym tłoku pozwala to uniknąć sytuacji, gdy dwa samoloty atakują ten sam cel.
1.
Upewnij się, że funkcja TXDSG jest zaznaczona. Skrzydłowi z Twojego klucza mają linię ciągłą biegnącą do namierzanego przez nich celu. Samoloty z innych kluczy sojuszniczych to linia przerywana biegnąca do celu.

2.
Tak samo jest w przypadku celów powietrznych. Linia ciągła to wskazówki od własnego klucza, linia przerywana biegnie do celów innych samolotów sojuszniczych.

Waypoint jako Bullseye

Tak jak w przypadku używania radaru, rozeznanie na ekranie SA znacznie ułatwia ustawienie jednego z punktów nawigacyjnych jako Bullseye – czyli punkt odniesienia dla wszystkich samolotów biorących udział w misji (w DCS głównie dla trybu multiplayer).
Przejdź do menu głównego SUPT, wybierz ekran nawigacji HSI i opcję DATA

Wybierz A/A WP

Punkt nawigacyjny jako Bullseye będzie miał strzałkę pokazującą północ.

Ściągnij wersję PDF