Bomby JDAM i JSOW to prawdziwa broń „inteligentna” w F/A-18C Hornet. Działa w trybie „odpal i zapomnij”, czyli tak, jak pocisk Maverick – po zwolnieniu leci do celu bez żadnej pomocy ze strony pilota. Można zawrócić samolot i odlecieć w dowolnym kierunku, co znacznie ogranicza kontakt z obroną przeciwlotniczą. W porównaniu do bomb kierowanych laserem ma też o wiele większy zasięg i działa bez względu na warunki atmosferyczne.

Można dokonać ataku nawet przez grubą warstwę chmur, w ogóle nie widząc celu. Ich wadą jest niemożność atakowania celów ruchomych oraz całkiem duże prawdopodobieństwo popełnienia błędu przy wpisywaniu współrzędnych punktu ataku (przypomina to pracę w arkuszu Excela!), co może skutkować albo zwykłym pudłem, albo katastrofalną pomyłką w zniszczeniach niezamierzonych (collateral damage). Zasięg bomb kierowanych GPS-em zależy od naszej prędkości i wysokości. Im szybciej i wyżej leci samolot, tym większy zasięg ma JDAM i JSOW.

JDAM i JSOW

W DCS World F/A-18C Hornet mamy dwa rodzaje bomb naprowadzanych GPS-em. Pierwsze te zwykłe bomby Mk.82 i Mk.84 oraz BLU-109 z nakładką JDAM (Joint Direct Attack Munition), czyli inercyjnym systemem naprowadzania z odbiornikiem GPS. Ze względu na swoją pochodzenie, na ekranie uzbrojenia STORES widnieją jako:
J-82,
J-84,
J-109.
Z kolei w menu edytora uzbrojenia wybieramy je pod skomplikowanymi nazwami:
GBU-31(V)2/B – Mk.84
GBU-31 (V)4/B – BLU-109
GBU-38 – Mk.82

BLU-109 to wielka bomba przeciw szczególnie wzmocnionym celom, tzw. „Bunker Buster” (pogromca bunkrów).

Nowocześniejszą konstrukcją jest bomba szybująca AGM-154 JSOW (Joint Standoff Weapon). Posiada ona specjalne płetwy pełniące rolę mini-skrzydeł, co jeszcze bardziej wydłuża jej zasięg, czyniąc z niej niemal pocisk. Stąd oznaczana jest właśnie skrótem AGM (Air to Ground Missile), a w menu uzbrojenia w DCS znajdziemy ją w grupie pocisków powietrze-ziemia, a nie bomb.

W DCS World F/A-18C Hornet znajdziemy dwie wersje AGM-154:
– 154A (JSA) – posiada głowicę kasetową rozpryskującą 145 mini-ładunków na większym obszarze zależnie od ustawionej wysokości. Nadaje się wyłącznie do niszczenia celów „miękkich”, jak ciężarówki, elementy obrony przeciwlotniczej, piechota. Ładunki są za słabe do niszczenia czołgów.
– 154C (JSC) – posiada dwustopniową głowicę penetrującą do niszczenia celów umocnionych, np. opancerzone schrony, hangary. Głowica najpierw przebija się przez wzmocnioną powierzchnię i dopiero po tym eksploduje.

Na ekranie uzbrojenia w samolocie JSOW oznaczone są jako JSA i JSC.

Programowanie bomb

Bomby JDAM i JSOW programuje się w ten sam sposób, z małym wyjątkiem przy AGM-154A, w którym możemy ustawić wysokość na jakiej rozpryśnie się kaseta z ładunkami. Na dzień dzisiejszy (marzec 2020) opcja QTY jest zabugowana i nie można zrzucić bomb w parach, po kilka jednocześnie.

Oba typy bomb możemy dostarczyć w dwóch trybach:
1. PP – Preplanned, czyli zaplanowany wcześniej. Polega on na wpisaniu w system samolotu współrzędnych celu dla każdej z bomb. Zwykle robi się to jeszcze przed startem albo podczas lotu, gdy można w pełni zdać się na autopilota.

2. TOO – Target Of Opportunity, czyli cel przypadkowy. W tym trybie możemy szybko wczytać koordynaty celu albo z jednego z punktów nawigacyjnych na trasie, albo po wyszukaniu go za pomocą zasobnika celowniczego Litening.

Tryb PP – Preplanned

W trybie PP konieczne jest posiadanie współrzednych geograficznych celu: jego szerokości i wysokości geograficznej oraz wysokości nad poziomem morza. Generalnie dane te powinniśmy dostać w odprawie (briefingu misji). Każda dobrze, mądrze i realistycznie skonstruowana misja czy kampania powinna nam dostarczyć je właśnie w ten sposób.

Inną realistyczną formą może być jeszcze podyktowanie danych w komunikacie radiowym, choć tutaj bardzo łatwo o ludzki błąd. Warto mieć przy sobie długopis i kartkę, niczym kneeboard prawdziwego pilota, by szybko zanotować potrzebne dane.

Ostatecznie dane celu możemy wyciągnąć z mapy pod klawiszem F10 (tworząc samemu misje w edytorze to jedyna możliwość). Najpierw musimy jednak przestawić sposób wyświetlania współrzędnych LAT LONG na mapie na najbardziej precyzyjne – do dziesiątych sekundy, czyli:
XX-XX-XX.XX. Domyślne klawisze to LEWY ALT + Y.

Musimy użyć tej kombinacji kilka razy, aż współrzędne u dołu mapy przybiorą właśnie wyżej pokazaną postać, np. N41-34-23.08. Wtedy wystarczy najechać kursorem na wybrany obiekt na mapie i zapisać sobie na boku jego współrzędne, jakie pojawią się na dole.

UWAGA!
Jeśli z celem pokrywa się również punkt nawigacyjny trasy przelotu, musisz zmienić sugerowaną wysokość punktu nawigacyjnego ALTITUDE na wysokość celu nad poziomem morza. To wartość ALT tuż obok współrzędnych geograficznych.

UWAGA 2!
Jeśli w koordynatach jest pojedyncza cyfra, np. 41 – 59 – 4 -34, czwórkę wpisujemy w samolocie jako „04”.

Kiedy mamy już wszystkie dane, możemy wprowadzić je do komputera w samolocie. Wybierając tryb ataku A/G od razu przejdziesz do ekranu uzbrojenia STORES. W zależności od przenoszonych bomb, u góry możesz zobaczyć następujące symbole: J-82, J-84, J-109, JSA, JSC. Dla wszystkich programowanie w trybie PP wygląda identycznie. Kliknij typ bomby, który chcesz zaprogramować. W tym wypadku będzie to J-82.

Kliknięcie rodzaju bomby rozpocznie proces dostrajania jej inercyjnego systemu nawigacji, zupełnie jak podczas startu samolotu (TIMING). Choć licznik zacznie odliczać od 10 minut, bomba będzie gotowa po około 2:30 minuty, gdy zegar wskaże 7:30 minut. Podpis gotowości ALN QUAL (Align Quality) będzie się zmieniał z UNST (unstable), do MARG (marginal) i GOOD, ale nie trzeba tego pilnować.

Podczas procesu dostrajania można przejść do innych trybów, np. walki powietrznej czy innych ekranów, można też zająć się dalszą częścią programowania celów. Gdy jednak odznaczymy typ bomby, proces zatrzyma się i będzie musiał być powtórzony od nowa.

Tylko na tym głównym ekranie mamy możliwość ustawienia elektronicznego zapalnika EFUZ na INST – natychmiastowy (1). Warto zrobić to od razu, by później nie zapomnieć po nawałnicy cyferek. Następnie przechodzimy do szczegółowego menu bomby DSPLY JDAM (2).

Po przejściu do menu DSPLY JDAM zobaczysz następujący ekran:

Wiele z opcji nie działa jeszcze poprawnie we wczesnym dostępie. Możesz tutaj m.in.
1 – MODE PP – zmienić tryb zrzutu, ale pozostawiamy PP – preplanned,
2 – MSN – tryb wpisywania współrzędnych, do którego za chwilę wejdziemy,
3 – REL TYPE – sposób zrzutu, póki co działa tylko MAN (manual),
4 – ERASE JDAM – powinno usunąć wszelkie dokonane ustawienia bomby,
5 – STEP – przełącza się pomiędzy tym samym rodzajem bomb na różnych pylonach. Aktywny pylon (stację) widać w górnym rogu.
6 – QTY – ilość zwalnianych bomb. Można zaznaczyć więcej stacji, gdy chcemy zrzucić na ten sam cel kilka bomb (marzec 2020 – nie działa przez jakiś błąd)

Na razie jednak przechodzimy do bramki nr 2 – MSN (mission):

Ekran MSN (Mission) odsłoni kolejny zestaw opcji:

1 – PP1 do PP6 oznacza osobne programy dla osobnych celów. Domyślnie zaczynamy od pierwszego PP1 (jest obrysowany zieloną ramką) i tam programujemy cel nr 1. Kolejne, dalsze cele można przyporządkować do PP2, PP3 itd. i później szybko się między nimi przełączać,
2 – STEP – jak poprzednio, pozwala zmienić bombę na konkretnym pylonie,
3 – TGT UFC (target UFC) – aktywuje klawiaturę przedniej konsoli UFC, by wpisać tam współrzędne celu

Klikamy ostatnią opcję, czyli TGT UFC (3)

Po wybraniu TGT UFC na konsoli pojawią się nowe opcje. Na początek klikamy okrągły przycisk POSN (POSITION).

Pozycja umożliwia wpisanie szerokości LAT i długości LONG geograficznej. Wybieramy pierwszą LAT klikając okrągły przycisk. Teraz przyda się kartka ze spisanymi wcześniej współrzędnymi, czy to z mapy, czy z odprawy misji.

Chcemy wpisać następującą linijkę:
N 42 – 35 – 12.09
Odbywa się to w kilku etapach. Najpierw wciskamy „2” by wywołać N (północ). Następnie kolejno cyfry współrzędnych 423512 i zatwierdzamy ENT (enter). Zaraz po tym dodajemy dziesiąte sekundy 09 i ponownie zatwierdzamy enterem.
Nie próbuj wpisać całego numeru za jednym podejściem! Musi być przerwa pomiędzy pierwszymi sześcioma cyframi i dziesiętnymi sekundy.

Teraz czas na długość geograficzną: E 41-50-54.54
Kliknij okrągły przycisk przy LONG (1) i zacznij wprowadzać kolejne dane (2), tym razem zaczynając od „6”, by wybrać E (wschód). Zauważ na ekranie po lewej (3), że pojawiła się wpisana poprzednio szerokość. Ponownie dziesiąte sekundy wprowadź po pierwszym zatwierdzeniu enterem.

Czas na wpisanie wysokości celu nad poziomem morza. To bardzo istotny punkt i nie zapomnij o nim. Wracamy do ekranu uzbrojenia i klikamy DWA RAZY na przycisku TGT UFC (1). Raz nie da żadnego efektu. Dopiero drugie kliknięcie wczyta ekran opcji na UFC, z którego wybieramy ELEV – elevation (2). Zauważ, że dane celu są coraz bardziej szczegółowe (3).

Zakładam, że w ustawieniach DCS używamy systemu imperialnego i mamy dane w stopach i milach, a nie metrach, dlatego wybieramy FEET. Wpisujemy naszą wartość z kartki (tutaj 407) i zatwierdzamy enterem. Jeśli jednak korzystasz z systemu metrycznego i masz dane w metrach – wybierasz MTRS.

Teraz dane są kompletne, co widać na ekranie po prawej – PP1 przestało być przekreślone i bomba jest gotowa do działania. Jeśli misja wymaga zniszczenia kilku celów i briefing dostarcza inne współrzędne, możesz teraz kliknąć kolejne programy (PP2, PP3, PP4, PP5, PP6) i wpisać kolejne dane w ten sam sposób. Po zakończeniu wybierz opcję RETURN na dole, by wrócić do menu głównego ekranu uzbrojenia.

Na ekranie głównym symbol gotowości potwierdza skrót RDY – Ready przy wybranej bombie.

Przejdź na sąsiedni ekran i wyświetl na nim obraz HSI. Kliknij dolnym środkowym przyciskiem menu, aż pojawi się opcja HSI w menu SUPT.

Na tym ekranie łatwo sprawdzisz kiedy broń znajdzie się w zasięgu celu. Mały samolot na środku to Twoja pozycja. Duży okrąg oznacza początek zasięgu maksymalnego. Małe kółko w środku okręgu to zasięg minimalny. Musisz zwolnić bomby będąc gdziekolwiek pomiędzy okręgiem zasięgu maksymalnego i minimalnego. Takie same informacje dostaniesz na wyświetlaczu HUD.

Na początek sprawdź wektor kierunku do celu. Strzałka naprowadzi cię na właściwy kurs.

Najważniejsza informacja na HUDzie to TMR – licznik odliczający czas, po którym broń znajdzie się w zasięgu. Oprócz tego widać na nim tryb zrzutu MAN (manualny), rodzaj broni J-82 i tryb ataku (PP) oraz odległość w milach do celu (TGT). Leć prosto aż licznik dojdzie do zera.

Gdy będziesz w zasięgu, na HUDzie licznik TMR zmieni się w IN RNG (in range – w zasięgu), a na HSI samolot będzie pomiędzy dwoma okręgami.

Pozostaje tylko kliknąć WEAPON RELEASE i zwolnić bombę. Możesz już zawrócić lub wybrać kolejny pylon i kolejny przygotowany program.

Tryb TOO – Target Of Opportunity

Tryb TOO (Target Of Opportunity), czyli wyznaczanie niezaplanowanego wcześniej celu w trakcie misji jest już dużo prostsze i szybsze. Można to zrobić na dwa sposoby:
1 – za pomocą jednego z punktów nawigacyjnych, tak jak w bombardowaniu w trybie AUTO,
2 – za pomocą zasobnika celowniczego Litening, tak jak przy bombach naprowadzanych laserem.

Początkowe czynności są takie same, jak w poprzednim trybie. Wybierz tryb ataku celów naziemnych A/G, wybierz rodzaj bomby, by rozpocząć dostrajanie systemu nawigacyjnego. Ustaw zapalnik EFUZ na INST.

Kliknij raz przycisk MODE, by zmienić tryb wyznaczania celu na TOO – Target Of Opportunity.

Znowu tak samo, jak poprzednio, klikamy DSPLY JDAM, a następnie MSN, by przejść do wyznaczania celu.

Wyznaczanie celu za pomocą punktu nawigacyjnego – waypoint

Na sąsiednim ekranie przejdź do widoku HSI

Za pomocą strzałek wybierz właściwy numer punktu nawigacyjnego, który pokrywa się z celem (1), a następnie kliknij przyporządkowanie go do uzbrojenia – WPDSG (2)

Punkt nawigacyjny zmieni się w cel TGT (target), a na ekranie pojawi się diament z pozycją celu.

I tyle. Wszystkie współrzędne celu automatycznie skopiowały się do programu bomby. Gdy cel znajdzie się w zasięgu, zrzucamy bombę.

Wyznaczanie celu za pomocą zasobnika TGP – Litening

Wyszukujemy cel kamerą zasobnika celowniczego Litening. Jeśli jeszcze nie wiesz jak, dokładną instrukcję znajdziesz w tym artykule.

Skoro zrzucamy bombę na cel według współrzędnych GPS, generalnie wystarczy oznaczyć cel w trybie obszaru AREA TRACK, jednak w wielu przypadkach dokładniejsze namiary da przejście w tryb punktowy POINT TRACK – zupełnie jak przy celach ruchomych.

Jest to szczególnie ważne np. przy namierzaniu mostów. Tylko tryb punktowy da nam namiar na jego powierzchnię, inaczej oznaczymy wodę lub grunt pod mostem i szybująca dość płytko bomba nie zniszczy celu.

Wciskamy TDC DEPRESS, by wyznaczyć cel dla systemów uzbrojenia. Wszelkie współrzędne zostały automatycznie skopiowane do programu bomby JDAM lub JSOW.

Gdy cel znajdzie się w zasięgu, zwolnij bombę.

UWAGI

W ustawieniach programu bomby znajdziemy jeszcze zestaw opcji TERMINAL. Znajduje się on w sekcji TGT UFC, tam gdzie wpisujemy długość i szerokość geograficzną. W trybie PP jest w osobnej sekcji TERM, a w trybie TOO wchodzimy tam od razu po wybraniu TGT UFC.

Możemy tam ustawić kierunek, z którego spadnie bomba na cel (HDG – heading), kąt pod którym bomba uderzy w cel (ANG – angle) lub w przypadku bomby kasetowej – wysokość na jakiej dojdzie do rozproszenia ładunku (HT – height), i prędkość uderzenia w stopach na sekundę (VEL – velocity).

Ściągnij wersję PDF