McDonnell Douglas F-4 Phantom II to amerykański, dwumiejscowy, dwusilnikowy samolot wielozadaniowy, wykorzystywany zarówno jako myśliwiec do uzyskiwania przewagi powietrznej, jak i do nalotów na cele naziemne, zwalczania obrony przeciwlotniczej oraz rekonesansu. Wszedł do służby w 1961 roku jako maszyna dla marynarki wojennej US Navy, przystosowana do operowania z lotniskowców. Szybko stał się jednak podstawowym wyposażeniem Korpusu Piechoty Morskiej, jak i amerykańskich sił powietrznych USAF.

Brał udział w wielu konfliktach zbrojnych od czasów wojny w Wietnamie po Pustynną Burzę. Ostatnie Phantomy w USAF wycofano w 1996 roku, w innych krajach latały o wiele dłużej. W Korei Południowej ostatnie maszyny przestały latać w kwietniu 2024 roku. F-4 Phantom II pozostaje najliczniej produkowanym amerykańskim samolotem nadźwiękowym w historii z 5195 egzemplarzami. Był „koniem pociągowym” sił powietrznych wielu krajów,  zastąpiony potem przez F-16,  F-35 i prawdziwą ikoną czasów Zimnej Wojny.

Od 1969 do 1973 roku samolot F-4E Phantom II był na wyposażeniu zespołu akrobacyjnego Thunderbirds. Był to jedyny okres w historii, gdy jednocześnie na takim samym samolocie (tylko w innej wersji F-4J) latała grupa akrobacyjna US Navy – Blue Angels. 

Konstrukcja

F-4 Phantom II to dwumiejscowy samolot w układzie „tandem”. Z przodu siedzi pilot, a z tyłu operator uzbrojenia WSO (Weapons System Officer). Teoretycznie ma on możliwość pilotowania samolotu, ale tylko według przyrządów – z tylnej kabiny nie ma widoczności do przodu. Phantom pojawił się z wieloma nowinkami technicznymi, jak radar doplerowski i wykorzystanie na dużą skalę tytanu w konstrukcji. Powstał według hasła „prędkość to życie” – mimo ogromnej maksymalnej masy startowej wynoszącej 60 tyś funtów, ma bardzo dobre osiągi dzięki potężnym silnikom J79-GE-17. 

Maksymalna prędkość to 2,23 Macha, a prędkość wznoszenia wynosi 41 tyś. stóp na minutę. Samolot nie był zbyt zwrotny, ale potężne silniki umożliwiały mu natychmiastowe wkraczanie do walki i ucieczkę na bezpieczną odległość na zmianę. Ich dużą wadą był ogromny warkocz czarnego dymu, który pozwalał łatwo wypatrzeć maszynę.

Na dziewięciu pylonach można podwiesić maksymalnie 18650 funtów różnego rodzaju uzbrojenia powietrze-ziemia i powietrze-powietrze. 

Odtworzony w DCS World F-4E posiada zintegrowane działko M61 Vulcan na dziobie, którego brak w poprzednich wersjach uważany był za największą wadę samolotu. Znalazł się w nim jeszcze nowocześniejszy radar doperowski AN/APQ-120 firmy Westinghouse oraz ulepszenia z późniejszych modernizacji, m.in. „skrzela” na krawędziach skrzydeł poprawiające stabilność w czasie lotu (leading edge slats) kosztem prędkości oraz możliwość używania pocisków Maverick i bomb kierowanych laserem. 

Uzbrojenie F-4E Phantom II

Uzbrojenie F-4E Phantom II w DCS World pozwala na wybór następujących rodzajów broni:

Air to Air

• AIM-9 Sidewinder w wersjach: B, J, JULI, L, M, P, P3, P5
• AIM-7 Sparrow w wersjach: E, E-2, F, M

Air to Ground – bomby

• CBU-52B HE/Frag – kasetowa
• CBU-87 – kasetowa
• M117 (750 b) – ogólnego przeznaczenia
• Mk-20 Rockeye HEAT – kasetowa 
• Mk-81 (250 lb) – ogólnego przeznaczenia
• Mk-82 (500 lb) – ogólnego przeznaczenia
• Mk-82 AIR (500 lb) – High Drag (hamowana)
• Mk-82 Snakeye (500 lb) – High Drag (hamowana)
• Mk-83 (1000 lb) – ogólnego przeznaczenia
• BLU-107/B Durandal – penetrująca, przeciw pasom startowym
• GBU-12 (500 lb) – kierowana laserem
• GBU-10 (2000 lb) – kierowana laserem
• GBU-24A/B Paveway III (2000 lb) – kierowana laserem
• GBU-8 HOBOS (2000 lb) – kierowana TV
• AGM-62 Walleye I Mk 1 – kierowana TV
• AGM-62 Walleye II Mk 5 -kierowana TV

Bomby treningowe

• BDU-45 LG – kierowana laserem
• BDU-50HD – High Drag (hamowana)
• BDU-50LD – Low Drag

Air to Ground – pociski

• AGM-45 Shrike
• AGM-65A/B Maverick A (TV Guided)
• AGM-65B Maverick B (TV Guided)
• AGM-65D Maverick D (IIR ASM)
• AGM-65D Maverick G
• AGM-12A/B/C Bullpup

Air to Ground – rakiety niekierowane

• Mk 1 HE (High Explosive)
• Mk 5 HEAT (High-Explosive Anti-Tank)
• M156 WP (White Phosphorus)

Air to Ground – zasobniki z uzbrojeniem

• SUU-23 (gunpod) – działko
• CBU-1/A/A BLU-4B Bomblets HE (High Explosive)
• CBU-2/A BLU-3 Bomblets HE (High Explosive)
• CBU-2B/A BLU-3B Bomblets HE (High Explosive)
• SUU-25 Target Marker Flares – markery celów

Zasobniki

• ALQ-131 ECM Pod – zakłócacz
• AN/AVQ-23 Pave Spike Targeting Pod – zasobnik celowniczy z kamerą i laserem
• AN/AVQ-23 Pave Spike Targeting Pod (Fast / Smart Track) – zasobnik celowniczy z kamerą i laserem

Ciekawostki

• symbolem i swego rodzaju maskotką Phantoma jest kreskówkowa postać duszka, zwana The Spook. Wymyślił i narysował ją Anthony Wong z McDonnell Douglas, jako naszywkę na kombinezony. Spook wędrował z Phantomem po całym świecie, gdziekolwiek samoloty znajdowały się w siłach powietrznych i często dostosowywał się do lokalnych zwyczajów. Przykładowo brytyjski Spook miał na głowie melonik i palił fajkę.
• Z F-4 związanych jest mnóstwo określeń wykorzystujących grę słów i litery PH czytane jako F. piloci Phantomów nazywani byli „Phantom Phylers”, a WSO „Phantom Pherrets. Fani samolotu to ” Phantom Phanatics” nazywający uwielbianą maszynę „Phabulous Phantom”, a ekipa mechaników to „Phantom Phixers”
• przez lata służby Phantom zyskał wiele przezwisk, z czego najczęściej wspomina się o „latającej cegle” (flying brick), która funkcjonowała w wielu językach. Oprócz tego warto jeszcze wymienić: „Rhino” (nosorożec), „Double Ugly” (podwójnie brzydki), „Old Smokey” (stary kopciuch)  „Flying Anvil” latające kowadło), „Flying Footlocker” (latająca szafka), „Lead Sled” (prowadzące sanki), „Big Iron Sled” (wielkie, żelazne sanie), „St. Louis Slugger” (pięściarz z St. Louis – w tym mieście był produkowany). Przez fakt dzierżenia rekordu zestrzelonych MiG-ów zwany był jeszcze „World’s Leading Distributor of MiG Parts” (największym na świecie dystrybutorem części do MiGów), a dzięki swojej konstrukcji „the triumph of thrust over aerodynamics” (tryumfem ciągu nad aerodynamiką)
• w DCS znajdziesz skiny grupy Thunderbirds dla każdego samolotu z zespołu. Zwróć uwagę, że ogon maszyny nr 4 jest cały czarny! To nie pomyłka grafika – „czwórka” przyjmuje na siebie gazy wylotowe „jedynki” co powodowało ciągłe ubrudzenia ogona. Zaczęło się to już w erze samolotu F-100. Zarówno ekipy Thunderbirds, jak i Blue Angels, w końcu postanowiły pomalować ogon na czarno, ponież domycie go okazywało się praktycznie niemożliwe
• mimo ogromnej masy, F-4 zdobył 16 różnych rekordów prędkości, maksymalnego pułapu i prędkości wznoszenia
• w US Navy i Marines pilot z przodu nazywany był „Naval Aviator”, a załogant z tyłu Naval Flight Officer i RIO (Radar Intercept Officer). Siły powietrzne USAF początkowo wykorzystywały pełnoprawnych pilotów zarówno na tylnym, jak i przednim fotelu. Piloci nie lubili siedzieć z tyłu, bez możliwości sterowania podczas lotu, więc z czasem powstała funkcja nawigatora Air Force Navigator, z której wyłonił się ostatecznie operator uzbrojenia i systemów celowniczych Weapons Systems Officer WSO. Zastąpił on pełnoprawnych pilotów na tylnym fotelu
• 2 czerwca 1972 roku samolot F-4 Phantom zestrzelił MiG-a-19 w Wietnamie za pomocą działka, lecąc z prędkością 1,2 Macha. To jedyne w historii takie zwycięsto powietrzne działkiem przy prędkości nadźwiękowej

Historia, operacje bojowe

Historia F-4 Phantom sięga początku lat 50. i szukania następcy myśliwca F3H Demon. Projekt firmy McDonnell Douglas przegrał z Vought F-8 Crusader, ale postanowiono go nadal rozwijać pod nazwą Super Demon. Była to unikatowa, modułowa konstrukcja, pozwalająca wymieniać kokpit z jednomiejscowego na dwumiejscowy. Ostatecznie wyszedł z tegodwumiejscowy samolot myśliwsko-bombowy z 9 podwieszeniami na uzbrojenie dla US Navy. Prototyp ochrzczono kodem XF4H-1. Początkowo miał się nazywać Satan lub Mithras, ale ostatecznie zdecydowano się na mniej kontrowersyjnego Phantoma II (pierwszym był FH-1 Phantom z lat 1946-53).

Samolot wszedł do służby US Navy 30 grudnia 1960 roku. Cztery lata później był już na wyposażeniu USAF, która stała się jego największym użytkownikiem. F-4 okazał się hitem eksportowym, służąc w 11 innych krajach: Australii, Grecji, Egipcie, Niemczech, Iranie, Izraelu, Japonii, Korei Południowej, Hiszpanii, Turcji i Wielkiej Brytanii. Przez to użyto go w wielu konfliktach zbrojnych XX wieku. Phantomy brały udział w:

• wojnie w Wietnamie
• konfliktach izraelsko-arabskich
• wojnie iracko-irańskiej
• operacji Pustynna Burza

Podczas wojny w Wietnamie Phantomy zestrzeliły łącznie 107,5 MiGów-17, 19 i 21. Ogólny bilans wszystkich wojen to 306 zestrzelonych maszyn wroga przy 106 stratach w czasie walk w powietrzu i 545 Phantomach strąconych przez obronę przeciwlotniczą.

Udział samolotów F-4 Phantom był kluczowy w operacji Bolo w Wietnamie, podczas której rozprawiono się z wietnamskimi MiGami:

Robin Olds – historia najsłynniejszego wąsa i asa lotnictwa w USAF – Szkoła latania DCS World

Phantomy były częścią armady izraelskiego lotnictwa podczas operacji Mole Cricket 19. Pod osłoną F-16 i F-15, Phantomy zlikwidowały 19 baterii SAM w Libanie:

DCS Syria – dolina Bekaa 1982 – historia masakry MiGów – Szkoła latania DCS World

F-4E Phantom II w popkulturze

Chyba najbardziej znanym filmem, gdzie F-4E Phantom dostał najwięcej czasu ekranowego jest Żelazny Orzeł II. Co ciekawe, samoloty te grają tam rolę sowieckich MiG-ów-29, ale nie jako przeciwnik, tylko nieoczekiwany sojusznik amerykańskich F-16. Podobnie, jak w przypadku pierwszej części, swoje maszyny udostępniły siły powietrzne Izraela, stąd taki, a nie inny kamuflaż na tych samolotach.

Ewolucja kokpitu F-4 Phantom II w grach

Strike Aces aka. Fighter Bomber (1989)

Birds of Prey (1991)

Wesprzyj serwis Szkoła Latania DCS World

Kupując moduł F-4E Phantom w sklepie Heatblur wspierasz całą kwotą twórców modułu: