Spis treści:
Inne przydatne wpisy o nawigacji
Edycja punktów nawigacyjnych
Zmiana rodzaju punktu
Tworzenie specjalnych punktów nawigacyjnych w edytorze
Tworzenie punktów nawigacyjnych w kokpicie
Inne metody tworzenia offsetpoints i aimpoints
Tworzenie nowych tras z punktów
Tworzenie punktów i tras LIST
Kasowanie punktów nawigacyjnych
Tworzenie i edycja punktów w trybie współrzędnch UTM

Inne przydatne wpisy o nawigacji

• Autopilot – poradnik F-15E Strike Eagle
• Podstawy nawigacji INS / GPS – EGI – poradnik F-15E Strike Eagle

Edycja punktów nawigacyjnych

Edycja punktów nawigacyjnych w kokpicie samolotu jest możliwa jeśli steerpoint nie jest aktywny. Nie można więc edytować steerpointa, do którego się akurat leci. Dotyczy to także punktów pochodnych aktywnego steerpointa, czyli aimpointów lub offsetpointów. Edytować można współrzędne LAT LONG oraz typ punktu, np. ze steerpointa na target point lub odwrotnie.

1.
Wejdź w menu punktów na konsoli UFC klikając przycisk Sequence Point.

2.
Wybierz punkt do edycji przeklikując przycisk przy numerze steerpointu albo wpisz jego numer na klawiaturze UFC i kliknij na przycisk. Edytowany punkt musi być inny niż aktywny steerpoint. W polach konsoli UFC pojawią się jego współrzędne i wysokość Elev.

3.
Nowe współrzędne zazwyczaj wynikną ze scenariusza misji, np. otrzymasz je przez radio albo będą w dokumentacji w kneeboardzie. Ostatecznie można je wyświetlić z wybranego punktu na mapie F10, naprowadzając kursor myszy na wybrany punkt i klikając LAlt+lewy przycisk myszy. Pojawi się okno z kompletem współrzędnych. Wciśnij klawisz F1, by wrócić do kokpitu – okno współrzędnych nie zniknie.

4.
F-15E przyjmuje format Lat Long Decimal Minutes – z trzema miejscami po przecinku. Tryb współrzednych siatki UTM opisany jest w dalszej części poradnika. Wpisz nową szerokość geograficzną za pomocą klawiatury UFC. Ne wpisujesz żadnych kropek – format będzie już gotowy, ale musisz zacząć od litery N lub S, czyli użyć klawisza SHF (Shift) i „2”. Po wpisaniu N i siedmiu cyfr kliknij przycisk po lewej, przy polu aktualnej szerokości Nxx.

5.
Powtórz to samo dla długości geograficznej, tym razem zaczynając od litery W lub E. Pamiętaj, że długość w tym formacie to osiem cyfr. Jeśli pierwszy numer jest dwucyfrowy, mniejszy niż 100, należy zacząć od wpisania „0” (zero) po literze. W tym przypadku nie było to konieczne. Wciśnij przycisk po lewej na UFC przy Wxxx, by zmienić dane.

6.
Ostatnia ważna rzecz to wysokość punktu nad poziomem morza – ELEV (elevation). Wpisz wartość w stopach (feet) i kliknij przycisk przy ELEV po prawej. TOT (Time on Target) na razie nie działa. Opcjonalnie można zmienić wartość MEA (Minimum Enroute Altitude) dla radaru śledzącego teren, ale w obecnej wersji nie ma ona wpływu na nawigację.

7.
Po zmianie współrzędnych punkt automatycznie zostanie zaktualizowany. Na przykładzie poniżej widać pozycję steerpointa 4 przed i po edycji.

Zmiana rodzaju punktu

Oprócz zmiany współrzędnych, można zmienić tylko typ punktu, np. ze zwykłego steerpointa zrobić punkt cel – target point. Podobnie, jak przy edycji, punkt nie może być aktywny.

1.
Wybierz punkt do zmiany w na ekranie Sequence Point.

2.
Wpisz numer zmienianego punktu w nowym formacie, zależnie na jaki chcesz go zmienić. Jeśli to steerpoint, np. 6 – możesz go zmienić na punkt cel wpisując 6. (sześć i kropka). Kliknij przycisk przy numerze steerpointa, a jego format się zmieni. Tak samo działa to w drugą stronę – wpisanie samego numeru i kliknięcie na numer celu zmieni punkt cel w zwykły steerpoint.

3.
Poniżej widać, że punkt 6A zmienił się w cel 6.A. Zauważ, że automatycznie punkt poprzedzający zamienia się wtedy w Initial Point.

Tworzenie specjalnych punktów nawigacyjnych w edytorze

W edytorze punkty nawigacyjne tworzone są zawsze automatycznie jako zwykłe steerpointy oznaczone w mapie TSD kółkiem. W F-15E możesz je zmienić już na poziomie edytora  w punkty cele, punkty aimpoint i offsetpoint.

1.
Stwórz standardową trasę w edytorze za pomocą myszki i przycisku ADD.

2.
Następnie upewnij się, że zaznaczona jest funkcja EDIT i kliknij myszką punkt, który będzie celem, np. punkt nad jakimś budynkiem lub obiektem do zniszczenia. Punkt-cel musi być bezpośrednio na ziemi, a nie w powietrzu, dlatego najpierw upewnij się, że ma właściwą wysokość. W polu ALTITUDE wpisz dowolną, pojedynczą cyfrę, a automat zmieni ją w wysokość punktu. Następnie w polu NAME (nazwa) wpisz #t (hashtag T). Komputer w samolocie będzie już wiedział, że to punkt cel, oznaczony trójkątem, ale w edytorze nie zobaczysz żadnej zmiany, poza dodaniem nazwy punktu.

Tworzenie aimpointów i offsetpointów

Do tworzenia dodatkowych punktów aimpoint (dla steerpointów) i offsetpoint (dla target pointów) przeznaczona jest specjalna opcja NAVIGATION TARGET POINTS.

1.
Zaznacz punkt steerpoint, dla którego chcesz stworzyć dodatkowy punkt aimpoint lub offsetpoint. Z menu po prawej kliknij zakładkę oznaczoną symbolem piramidy Navigation Target Points. Wybierz opcję ADD (dodaj) i kliknij wybrane miejsce na mapie, by dodać punkt. Następnie w polu komentarza COMMENT wpisz numer we właściwym formacie – w tym przypadku to offsetpoint dla punktu celu, czyli z setną liczbą po przecinku: 3.01 (3 numer punktu celu, kropka, 01 – zawsze zaczynamy od jedynki). Dodatkowych punktów dla każdego steerpointa może być siedem, czyli kolejne miałby w polu „comment” 3.02, 3.03, 3.04 itd.aż do 3.07.

2.
W przypadku aimpointów dla steerpointów i initial pointów, format numeru w komentarzu to dziesiętne miejsce po przecinku, czyli np. 2.1, 2.2, 2.3 aż do 2.7.

Tworzenie punktów nawigacyjnych w kokpicie

W kokpicie można stworzyć nowe punkty nawigacyjne, które będą dodawane kolejno do istniejącej lub nowej trasy. Ich współrzędne otrzymasz przez radio, w dokumentacji misji lub ostatecznie możesz je odczytać z mapy F10, klikając LAlt+lewy przycisk myszy.

1.
Wejdź w menu punktów na konsoli UFC klikając przycisk Sequence Point.

2.
Wpisz numer pierwszego wolnego punktu nawigacyjnego. Może to być zwykły steerpoint albo punkt specjalny: cel, offsetpoint lub aimpoint. Wtedy musisz pamiętać o właściwej numeracji. np. 6, 6. , 1.1, 4.01. Jeśli jest to punkt dla aktywnej trasy, nie musisz dodać litery. Jeśli tworzysz go dla innej trasy niż aktywna, musi mieć podaną literę po cyfrze, np. 1B, 1C.
Jeśli numer będzie wolny i można dla niego stworzyć punkt, w polu współrzędnych pojawią się same zera. Zacznij od szerokości geograficznej. Wpisz N lub S z pomocą SHF i współrzędne w formacie Decimal Minutes. Kliknij przycisk przy Nxxx.

3.
W identyczny sposób wpisz długość geograficzną i wprowadź do systemu. Na niektórych mapach pamiętaj, by wpisać zero po literze E/W, by pierwsze pole miało trzy cyfry.

4.
Po wpisaniu współrzędnych odblokuje się wysokość punktu nad poziomem morza ELEV. Pole uzupełni się automatycznie, albo pojawi się tam wartość 0. W takim przypadku wpisz podaną wartość w stopach (feet).

Inne metody tworzenia offsetpoints i aimpoints

Punkty dodatkowe, powiązane ze steerpointem lub target pointem, które oznaczone są dziesiętną lub setną liczbą można stworzyć w kokpicie bez dokładnych współrzędnych geograficznych, bazując na odległości od głównego punktu. Można to zrobić na dwa sposoby:

DIR / RNG

DIR / RNG to skrót od „direction” – kierunek i „range” – odległość. Punkt tworzy się podając kurs w stopniach i odległość od głównego steerpointa. 

1.
Podaj numer wolnego aimpointa lub offsetpointa, który chcesz stworzyć.

2.
Wciskaj przycisk oznaczony początkowo jako UTM, aż pojawi się opcja DIR / RNG.

3.
W pierwszym polu wprowadź odległość w milach od głównego punktu. System przyjmie odległość z dokładnością do jednego miejsca po przecinku, czyli np. 2.1 mili, 24.5 mili.

4.
W drugim polu wprowadź kurs w stopniach od głównego punktu.

5.
Nowy punkt pojawi się na mapie w odległości 24 mil i na kursie 175 stopni od głównego punktu nr 6.

N0 E0

Druga metoda N0 E0 jest dokładniejsza. Pozwala wpisać odległość w stopach (feet) od głównego punktu. Uwaga, pomimo, że system w samolocie sugeruje wartości N (północ) i E (wschód), jak najbardziej możesz wprowadzić odległości na południe (S) i zachód (W), jeśli to właśnie tam znajduje się nowy punkt. Jako pilot F-15E nie będziesz się musiał martwić skąd wziąć takie dane – zwykle będą one podawane dynamicznie w czasie misji, jeśli uwzględni to scenariusz.

1.
Podaj numer wolnego aimpointa lub offsetpointa, który chcesz stworzyć. Wciskaj przycisk oznaczony początkowo jako UTM, aż pojawi się opcja N0 E0. Wartość N0 oznacza odległość na północ lub południe od głównego punktu, a E0 na wschód lub zachód.

2.
Uwaga – musisz zacząć od wpisania litery, inaczej system nie przyjmie danych. Dla pierwszej wartości użyj litery N, jeśli punkt jest na północ lub S jeśli jest na południe – zgodnie z podanym komunikatem i danymi. Następnie wpisz odległość w stopach (1 mila to ok. 6 tyś stóp). Po wpisaniu litery pojawią się kropki, jak do wpisania współrzędnych LAT LONG, ale w tym przypadku nie mają one znaczenia. Kliknij przycisk przy N0, by wprowadzić dane. UWAGA – po kliknięciu N0 nic się nie zmieni! Konsola nie potwierdzi, że właśnie wprowadziłeś dane, chociaż tak się stało.

3.
Analogicznie wprowadź dane dla pozycji punktu wschód / zachód względem głównego punktu. Zacznij wpis od litery E lub W i wprowadź odległość w stopach, następnie kliknij przycisk przy E0.

4.
Dopiero teraz odległości zostaną wyświetlone na konsoli UFC, a sam punkt pojawi się na mapie.

5.
Jeśli zamiast liter N i E musiałeś użyć S lub W, dane punktu zmienią się na te właściwe.

Tworzenie nowych tras

Aby stworzyć dodatkową trasę B Bravo i C Charlie, musisz stworzyć punkty oznaczone właściwą literą alfabetu, np. 1B, 1C, 2B itd. Nie da się tego zrobić w edytorze misji.

Użyj przycisku SHF i odpowiednich liter, by stworzyć punkty oznaczone jako B lub C, np 1B, 2C. Po wpisaniu nazwy nowego punktu możesz go stworzyć ze współrzędnych, wg instrukcji opisanej wyżej albo skorzystać z punktów z trybu Listy opisanego niżej.

Tworzenie punktów i tras LIST

Punkty LIST to punkty nawigacyjne, które zostały wprowadzone do pamięci komputera samolotu, ale nie są im przyporządkowane żadne numery steerpointów, target pointów, aimpointów ani trasy. Z tego powodu nie widać ich na mapie TSD. Można je wykorzystać do szybkiego stworzenia nowej trasy lub dodać do istniejącej. Mogą to być przykładowo punkty z podejściem do zapasowego lotniska lub alternatywnego celu.

W kokpicie nie mamy o nich żadnych informacji, nie widać ich też na mapie F10 w czasie lotu, dlatego jeśli planujemy scenariusz z wykorzystaniem punktów LIST, warto pamiętać, by dołączyć do dokumentacji misji mapę z ich położeniem. Punkty LIST tworzy się na etapie edytora misji, wykorzystując funkcję NAVIGATION TARGET POINTS. Obecnie nie ma oficjalnej instrukcji ich użycia – podana metoda została opracowana za pomocą prób i błędów.

1. 
W edytorze wejdź do zakładki oznaczonej piramidą NAVIGATION TARGET POINTS. Funkcją ADD (dodaj) stwórz punkty w wybranych miejscach. W tym przykładzie stworzyłem cztery dodatkowe punkty dla trybu LIST. Pomimo, że edytor ponumerował je kolejno 3,4,5,6 – numery te nie mają żadnego znaczenia. Najważniejsze są liczby nadane im w sekcji COMMENT.

Nie mogą to być liczby z kropką, bo wtedy zostaną potraktowane jako aimpointy lub offsetpointy. Nie działają też liczby trzycyfrowe. Aby punkty LIST działały w kokpicie, nadaj im liczby dwucyfrowe. Literę L dodałem dla odróżnienia ich od innych punktów – w samolocie raczej nie ma ona znaczenia. Stworzonym punktom dodałem więc przykładowe wartości w polu Comment: L11, L22, L33, L44.

2.
Stwórz numer nowego steerpointu lub offset/aimpointu. Zamiast wpisywać współrzędne wpisz na konsoli oznaczenie zrobionego wcześniej punktu LIST z  komentarza COMMENT i kliknij przycisk obok funkcji LIST. W tym przypadku to 11 od punktu L11.

3.
Dane nowego punktu automatycznie wypełnią się współrzędnymi punktu opisanego w edytorze jako L11, a sam punkt zostanie dodany do trasy jako 6A.

4.
Wiedząc z góry, że w pamięci są cztery punkty oznaczone jako L11, L22, L33, L44 można stworzyć z nich nową trasę. W tym przypadku został utworzony punkt 1B i 11 LIST, 2B i 22 LIST, 3B i 33 LIST oraz 4B i 44 LIST.

5.
Po przełączeniu się na trasę Bravo B widać jej steerpointy od 1B do 4B, utworzone z punktów LIST L11 do L44.  Punkt L11 istnieje w trasie A jako 6A, a w trasie B jako 1B. Ten sam punkt LIST może więc funkcjonować równocześnie w każdej z trzech tras, bo będzie w nich istniał pod różną nazwą. Pozwala to szybko tworzyć różne kombinacje, zależnie od potrzeb.

Kasowanie punktów nawigacyjnych

1.
Każdy punkt nawigacyjny, czyli steerpoint, IP, target point, offsetpoint i aimpoint można szybko usunąć, pod warunkiem, że nie jest to aktywny punkt nawigacyjny. W menu Sequence Point wybierz numer punktu do usunięcia, wpisz go i kliknij przycisk przy wyborze steerpointa na konsoli UFC.

2.
Na klawiaturze UFC wybierz zero i wciśnij przycisk przy zmianie steerpointa.

3.
Punkt zostanie automatycznie usunięty, a jego dane znikną z konsoli. Wciśnij MENU, by wrócić do domyślnego stanu konsoli.

Tworzenie i edycja punktów w trybie współrzędnch UTM

F-15E umożliwia podgląd współrzędnych w trybie siatki militarnej MGRS, która wykorzystuje współrzędne UTM (Universal Transverse Mercator) i pod taką właśnie nazwą widnieje ten tryb w systemie F-15E. Edycja i dodawanie punktów wyglądają praktycznie tak samo, jak przy współrzędnych LAT LONG.

1.
Wejdź do menu punktów nawigacyjnych i wybierz punkt do edycji, pamiętając, że nie może to być aktywny punkt nawigacyjny. Następnie kliknij na przycisk UTM.

2.
Następnie wciśnij przycisk PROGRAM.

3.
Przy istniejącym punkcie pojawią się jego współrzędne do edycji.

4.
Nowe współrzędne zwykle będą wynikały z przebiegu misji, np. podane przez radio. Ewentualnie możesz wybrać punkt na mapie F10 i kliknąć na nim trzymając LAlt. Pojawi się okno współrzędnych, które nie zniknie aż nie klikniesz na nim OK. Istotna linijka w nim to MGRS GRID. Wciśnij F1, by wrócić do kokpitu.

5.
Jeśli punkt jest względnie blisko, pierwsza część danych będzie taka sama, w tym przypadku to 11S PB. Zmienia się tylko 10-cyfrowa liczba. Weź pod uwagę, że nie jest do jeden ciąg liczb, a dwa bloki po 5 cyfr. Nie zawsze uzyskasz podczas misji współrzędne z 10 cyframi, czasem może to być 8. Wtedy są to dwa bloki po 4 cyfry. Wpisz za pomocą klawiatury nowe współrzędne i kliknij przycisk obok ciągu cyfr.

6.
W przypadku konieczności zmiany pierwszej części danych z literami, wciśnij przycisk obok nich obserwując przy jakiej literze pojawi się grot (znak większości). Wtedy za pomocą przycisków INCR i DECR możesz zmieniać poszczególne wartości, np. przeklikać się przez litery alfabetu.

7.
Wpisanie niepełnych współrzędnych, mniej niż 10 cyfr, spowoduje, że system dopełni brakujące liczby zerami kosztem dokładności lokacji.

7.
Jeśli tworzysz zupełnie nowy punkt, wszystkie pola danych będą puste. Aby je aktywować do wprowadzania współrzędnych, klknij przycisk pierwszego pola danych. UWAGA – nie wywoła to żadnej zmiany na panelu UFC. Następnie wciśnij INCR lub DECR.

8.
Dopiero wtedy aktywują się pola danych, które można edytować wedle współrzędnych nowego punktu.

 

Ściągnij wersję PDF