Spis treści:
Jak działa Terrain Following Radar?
Niezbędne przyciski
Inne wpisy dotyczące nawigacji
Restrykcje w użyciu TFR
Fly Up – jak wyłączyć?
Komunikat o zbyt niskiej wysokości – jak wyłączyć?
Włączanie TFR
Opis ekranu TFR
Opcje i ustawienia TFR
Opis symboli TFR na HUDzie
Użycie TFR w trybie manualnym
Automatyczny tryb TFR z autopilotem
Komunikaty TFR na HUD
Jak działa Terrain Following Radar?
Terrain Following Radar to specjalny radar śledzący teren przed samolotem. Radar, znajduje się w podwieszanym zasobniku nawigacyjnym
TFR umożliwia latania na bardzo niskich wysokościach i omijanie wszelkich przeszkód terenowych, wskazując pilotowi cały czas jak powinien lecieć „przytulony do ziemi”, by zachować zadaną wysokość. W połączeniu z autopilotem, TFR potrafi sam, bez udziału człowieka, utrzymywać samolot na wskazanej wysokości, bez względu na ukształtowanie terenu.
W przypadku złego ustawienia samolotu i braku możliwości prawidłowego działania radaru albo zbliżającej się nagle przeszkody terenowej, włącza się system awaryjny FLY UP, podrywający samolot w górę aż do ustawionej, bezpiecznej wysokości MEA (Minimum Enroute Altitude) dla danego steerpointa.
Niezbędne przyciski
Praktycznie wszystkie przyciski znajdują się na lewej konsoli albo wokół monitora MFD. Jedyny konieczny przycisk na drążku to:
- Paddle Switch – przytrzymanie go wyłącza tymczasowo działanie radaru, zwłaszcza podczas działania funkcji Fly Up
Inne wpisy dotyczące nawigacji
Restrykcje w użyciu TFR
Terrain Following Radar może działać tylko, jeśli spełnione są określone warunki. Inaczej albo się nie załączy, albo radar pomyśli, że pilot jest niezdolny do działania i uruchomi funkcję Fly Up, by wyprowadzić samolot na bezpieczną wysokość.
Aby TFR działał prawidłowo, samolot:
- musi lecieć szybciej niż 400 węzłów i wolniej niż 0,97 Macha – inaczej radar nie zacznie działać
- nie może nurkować w dół więc niż 15 stopni – inaczej po 3 sekundach włączy się Fly Up
- przechylenie w bok nie może przekroczyć 60 stopni – inaczej po 2 sekundach włączy się Fly Up
- przyspieszenie w skręcie nie może przekroczyć 2,2 stopnia na sekundę – inaczej po 2 sekundach włączy się Fly Up
- prędkość kątowa skrętu nie może przekroczyć 5,5 stopnia – inaczej po 2 sekundach włączy się Fly Up
Fly Up – jak wyłączyć?
Funkcja FLY UP, czyli podrywanie samolotu do góry na bezpieczną wysokość jest domyślnie uzbrojona – włączona. Można ją wyłączyć, by np. uniknąć przypadkowego przekroczenia jakieś wysokości w razie zagrożenia wykrycia przez wrogi radar. Wtedy należy bezwzględnie pamiętać o pilnowaniu wszelkich komunikatów ostrzegawczych systemu.
System Fly Up uzbraja się ukrytym przełącznikiem na lewej ścianie kokpitu, po uprzednim odsłonięciu czerwonej pokrywy.
Komunikat o zbyt niskiej wysokości – jak wyłączyć?
Jeśli denerwuje cię ciągły komunikat głosowy Betty, na konsoli UFC wciśnij przycisk LAW aż
pokaże OFF (Low Altitude Warning).
Włączanie TFR
1.
Upewnij się przed startem, że zasobnik nawigacyjny
2.
Na lewej konsoli ustaw przełącznik TF RDR na pozycję ON. Ustaw przełącznik wysokościomierza radarowego RDR ALT na pozycję ON.
3.
Wyświetl ekran TFR na monitorze MFD. Z menu głównego M wybierz opcję TF.
Opis ekranu TFR
Ekran radaru TFR wyświetla obraz typu E-Scope, czyli widok z boku w odróżnieniu od widoku z góry w głównym radarze. Pozycja samolotu to skrajna lewa strona, od której wychodzi obraz z podziałką od 0 do 10 mil śledzonego terenu przed samolotem – nie można tej skali zmienić.
- Raw Video – faktyczny widok terenu wykrytego przez radar
- Synthetic Video – obraz terenu, jaki system TFR przewiduje, że jest przed samolotem i ustala profil lotu według niego – jest dodatkowym zabezpieczeniem i powinien w jak największym stopniu pokrywać się z Raw Video. Jeśli te dwa obrazy różnią się od siebie mocno, oznacza to, że TFR nie działa prawidłowo
- Zero Command Line – linia aktualnej i przewidywanej pozycji samolotu względem ustawionej wysokości przelotowej z TFR. Powinna pokrywać się z linią Synthetic Video – wtedy samolot leci na ustalonej wysokości. Pozycja poniżej lub powyżej oznacza, że wysokość samolotu odbiega od ustawionej.
- Aircraft Flight Vector Line – pozycja wektora kierunku lotu na HUDzie względem śledzonego terenu (widok z boku)
- Obstacle Warning Line – linia przeszkody terenowej. Im bardziej zbliża się do linii Synthetic Video, tym bardziej prawdopodobne, że włączy się system Fly Up albo samolot uderzy w ziemię
- Manual Pitch Command Box – wskaźnik TFR pokazujący, gdzie sterować i utrzymywać wektor kierunku lotu, by samolot śledził teren według wskazań TFR
- TF Steering Commands – linia horyzontu, wektor kierunku lotu oraz kierunek na aktualny steerpoint – symbole z HUD-a powtarzane na ekranie TFR
- Rxxx, Gxxx – aktualna wysokość radarowa i prędkość Ground
- MEA – Minimum Enroute Altitude – minimalna wysokość, na której samolot jest bezpieczny od wszelkich przeszkód terenowych. Ustawiana osobno dla każdego steerpointa, domyślnie ma wartość 15000 stóp
- Raw Video Antenna Position – pokazuje, gdzie antena radaru skanuje właśnie teren na boki od kierunku lotu
Opcje i ustawienia TFR
- 100, 200, 300, 400, 500, 1000 – wysokość radarowa w stopach, którą ma utrzymywać samolot nad śledzonym terenem
- RCD / M – nagrywanie obrazu ekranu, wyświetlenie głównego Menu monitorów
- NORM – normalny tryb TFR
- ECCM – tryb pozwalający na działanie swojego zakłócacza wrogich radarów (Jammer)
- WX1 – tryb działania przy gorszej pogodzie, np. małym deszczu
- WX2 – tryb działania przy bardzo złej pogodzie, np. ulewie (dostępne wysokości: 500/1000)
- LPI (Low Probability of Intercept) – tryb minimalizowania wykrycia przez wrogi radar, ogranicza skan do 1 bara na 2,5 sekundy w porównaniu do 8 barów na 2,5 sekundy w innych trybach
- VLC (Very Low Clearance) – tryb latania na bardzo niskiej wysokości, włącza opcję lotu na wysokości 100 stóp i zwiększa skanowanie do 2 barów na 0,5 sekundy. Używany przy w miarę łagodnych pochyleniach terenu
- SOFT/HARD – „ostra jazda”, reguluje wartość ujemnego przeciążenia przy śledzeniu terenu. SOFT to łagodne nurkowanie do -0,45g. HARD – mocniejsze do -0,9g. W przypadku wznoszenia wartość wynosi zawsze +2g. Ujemne g jest o wiele bardziej nieprzyjemne i niekomfortowe dla organizmu pilota. Przy manualnym pilotowaniu określa pozycję Manual Pitch Box, przy autopilocie wpływa na gwałtowność zniżania pozycji, np. po minięciu szczytu wzgórza
- F1-F8 – częstotliwość pracy radaru – w przypadku lotu kilku samolotów w kluczu warto ustawić różną dla każdej maszyny, by uniknąć zakłóceń
Opis symboli TFR na HUDzie
HUD wyświetla część symboli z ekranu TFR
- Pitch Command Box – wskaźnik ustawionej wysokości nad śledzonym terenem, podpowiada, gdzie umieścić wektor kierunku lotu, by cały czas lecieć według wskazań radaru
- Vertical Steering Bar – kierunek na aktywny steerpoint – linia powinna przecinać wektor kierunku lotu
- wysokościomierz radarowy i Set Clearance Caret – wskaźnik ustawionej na TFR wysokości
- Turn Scale / Limits – podziałka stopnia przechylenia samolotu Bank Limits z dynamicznie zmienianymi limitami. Samolot nie może przekroczyć w wychyleniu dwóch dużych grotów 45 stopni z lewej i 60 stopni z prawej – różnica wynika z montażu zasobnika NAV POD na prawym hardpoincie
Na HUDzie wyświetlane są też komunikaty ostrzegawcze opisane w dalszej części.
Użycie TFR w trybie manualnym
1.
Upewnij się, że TF RDR i RDR ALT są włączone – pozycja ON.
2.
Wyświetl ekran TFR na jednym z monitorów.
3.
Wybierz tryb działania i wysokość, na której chcesz lecieć.
4.
Rozpędź się do prędkości powyżej 400 węzłów, ale nie przekraczaj 0.97 Macha.
5.
Steruj tak, by wektor kierunku lotu był cały czas w środku Pitch Command Box.
6.
Jeśli kierujesz się na steerpoint, w środku wektora powinna być też pionowa kreska Vertical Steering Bar.
7.
Z różnych powodów w czasie lotu może się włączyć tryb FLY UP – zwykle jeśli lecisz sterując samemu i nie przestrzegasz parametrów bezpiecznego lotu lub parametrów prawidłowej pracy radaru. Aby szybko wyłączyć FLY UP i wrócić do śledzenia terenu, wciśnij przycisk Paddle Switch na drążku. Jeśli wcześniej wyłączyłeś Fly Up na ścianie kokpitu, zobaczysz tylko napis na HUDzie, radar nie przejmie sterów.
8.
Pojawi się napis UNARMED, a samolot będzie dało się pilotować. Trzymając Paddle Switch wyrównaj lot do parametrów wymaganych przez TFR.
9.
Sprowadź samolot z powrotem do parametrów śledzenia terenu, na właściwą wysokość, prędkość, wyrównaj lot i puść Paddle Switch.
10.
Do latania według wskazań TFR nie trzeba używać HUD-a. W sytuacjach awaryjnych można polegać również na symbolach na ekranie TFR, choć jest to o wiele mniej czytelne i wygodne.
11.
Wysokość MEA, do której dąży funkcja FLY UP można zmienić klikając menu steerpointa. Wyjątkowo, tę opcję da się edytować, nawet jak steerpoint jest aktywny.
12.
Wpisz na klawiaturze bezpieczną wysokość w stopach i kliknij przycisk MEA.
13.
TFR przydaje się głównie w nocy, w połączeniu z kamerą na podczerwień NAV FLIR.
14.
Aby włączyć NAV FLIR na HUDzie, ustaw przełącznik na ON…
15.
…oraz pokrętła jasności BRT i kontrastu CONT na konsoli UFC. Szczegółowa obsługa NAV FLIR opisana jest w osobnym wpisie.
Automatyczny tryb TFR z autopilotem
Radar TFR może automatycznie śledzić teren i kontrolować sterowanie wychyleniem PITCH samolotu, utrzymując zadaną wysokość radarową od 100 do 1000 stóp. Służy do tego podstawowy tryb TF COUPLE. W połączeniu radaru TFR z trybami autopilota, samolot może lecieć sam od steerpointa do steerpointa omijając przeszkody terenowe i utrzymując niską wysokość.
Tryb TF Couple
1.
Z włączonym radarem TF i w parametrach umożliwiających jego działanie ustaw przełącznik TF po lewej stronie na pozycję COUPLE .
2.
Samolot będzie utrzymywał ustawioną wysokość i omijał przeszkody. Radar przejmuje tylko sterowanie wychyleniem drążka przód / tył PITCH. Wciąż możesz używać go przesuwając na boki ROLL i zmieniajac kurs lotu, o ile nie przekroczysz limitów Bank Angle wyznaczonych przez dwa groty na podziałce. Zwróć uwagę, że w automatycznych trybach znika prostokąt Pitch Command Box, a zamiast niego pojawia się pozioma linia.
TFR + Autopilot
1.
Włącz tryb nawigacji NAV i autopilota A/P. W domyślnym trybie samolot będzie utrzymywał aktualny kurs w trybie Heading Mode HDG połączony z TF.
2.
Wciśnij przycisk obok STR MODE-NAV. Autopilot przejdzie w tryb A/P NAV / TF i będzie kierował się do kolejnych steerpointów, jednocześnie utrzymując niską wysokość.
3.
Na HUDzie dwie kreski, jedna od utrzymywania właściwej wysokości, druga od kierowania się na steerpoint skrzyżują się na wektorze kierunku lotu.
Komunikaty TFR na HUD
Podczas lotu z radarem TF na HUDzie mogą pojawiać się różne komunikaty informacyjne lub ostrzegawcze.
Ostrzeżenia:
Wymagają natychmiastowej reakcji pilota, wyświetlane są powyżej wektora kierunku lotu.
- FLY UP – ostre poderwanie samolotu w górę do bezpiecznej wysokości w przypadku niebezpieczeństwa kolizji z ziemią lub niespełnienia warunków pracy radaru
- UNARMED – tryb Fly Up nie może się włączyć, zwykle w przypadku trzymania przycisku Paddle Switch odłączającego TFR
- NO ATF (No Auto Terrain Following) – brak automatycznego sterowania podczas śledzenia terenu pomimo włączonego TF COUPLE, zwykle przekroczenie limitów działania ATF
- TF FAIL – radar śledzący teren jest uszkodzony / nie działa
- OBSTACLE / G-LIMIT – wykryto przeszkodę, której ominięcie wymaga przekroczenia 2g
- TF LOW – samolot zszedł poniżej 75% wyznaczonej wysokości
Informacje:
Pojawiają się poniżej wektora kierunku lotu. Wyjątkiem jest „Obst” po lewej lub prawej stronie, zależnie gdzie jest przeszkoda terenowa. Niektóre, wymagane do prawidłowej pracy radaru, wymagają reakcji w ciągu 2-3 sekund, inaczej włączy się system FLY UP.
- OBST (Obstacle) – w trakcie skrętu wykryto przeszkodę po lewej lub prawej stronie. OBST wyjątkowo pokazuje się razem z innymi ostrzeżeniami.
- N-F LOS – pole widzenia kamery FLIR wykracza poza limity
- ROLL – obrót samolotu wokół własnej osi ROLL przekracza limit 60 stopni
- TURN RATE – prędkość kątowa skrętu przekracza limit aktywnego trybu
- TURN ACCEL – przyspieszenie w skręcie przekracza limit aktywnego trybu
- DIVE ANGLE – kąt nurkowania osiągnął -15 stopni lub więcej
- INS LIMIT – antena radaru nie może pracować w swoich limitach: przez małą prędkość Ground poniżej 360 kto lub skierowanie zasobnika NAV POD poza śledzony teren w wyniku manewrowania samolotem
- AIRSPEED – prędkość poniżej 370 KCAS lub powyżej 0,97 Macha
- NO TERRAIN – radar nie widzi terenu albo przez zbyt dużą wysokość, kąt wznoszenia lub typ terenu
- ECCM – zakłócanie radarowe może wpłynąć na pracę TFR
- N-F BRST – kamera Nav Flir jest włączona na HUDzie w trybie boresight
Ściągnij wersję PDF
