Spis treści:

Kokpit pilota
Kokpit strzelca pokładowego CPG
HUD
Podstawy sterowania

Śmigłowiec szturmowy AH-64D Apache posiada dwumiejscową kabinę typu tandem. Z tyłu siedzi pilot (PLT), a z przodu strzelec pokładowy/drugi pilot – „co-pilot/gunner” (CPG). Ich kokpity dublują większość instrumentów pokładowych. Obaj mogą też przejmować niemal wszystkie obowiązki drugiego członka załogi, choć dzieje się tak zwykle w awaryjnych sytuacjach. W praktyce CPG pilotuje maszynę jedynie w przypadku, gdy pilot jest do tego niezdolny, np. w skutek odniesionych ran. Pilot jest operatorem działka pokładowego oraz rakiet niekierowanych Hydra, a CPG obsługuje rakiety kierowane Hellfire oraz system identyfikacji i namierzania celów TADS, jak również radar FCR.

Kokpit pilota

Kokpit pilota to główne miejsce obsługi systemów lotu śmigłowca. Tutaj przeprowadza się Cold Start, jest więcej przełączników dotyczących silnika, czy też panel oświetlenia zewnętrznego oraz systemu flar.

Przedni panel instrumentów

1 – System przeciwpożarowy silników
2 – Wyświetlacz Enhanced Up Front Display (EUFD) – pokazuje różne komunikaty systemowe, awaryjne, ustawienia radia itp.
3 – Dwa główne ekrany wielofunkcyjne Multi Purpose Display (MPD)
4 – Panel aktywacji uzbrojenia
5 – Panel regulacji wyświetlacza nahełmowego IHADSS (zwanego też Helmet Display Unit HDU bądź HMD – Helmet Mounted Display)
6 – Włącznik wycieraczki przedniej szyby
7 – Panel zapasowych, podstawowych instrumentów analogowych (sztuczny horyzont, wysokościomierz, prędkościomierz)

Po lewej stronie panelu instrumentów znajduje się klawiatura do wprowadzania danych dla wielu systemów – efekty zwykle będzie widać na ekranach MPD bądź wyświetlaczu EUFD.

Dwa monitory wielofunkcyjne MPD są identyczne i obsługuje się je w ten sam sposób:
1 – Pokrętła VID i BRT regulują w pewnym stopniu obraz, przełącznik DAY/NT/MONO to odpowiednio ustawienia na: dzień/noc/obraz monochromatyczny (tylko kolor zielony)
2 – Opisane przyciski to skróty do najważniejszych systemów śmigłowca
3 – Przyciski wielofunkcyjne dookoła monitorów służą do zmiany ustawień zależnie od aktywnego ekranu/systemu. W instrukcjach opisuje się je odpowiednio do położenia: T (Top) – górne, R (Right) – prawe, B (Bottom) – dolne, L (Left) – lewe.

W razie awarii wyświetlacza nahełmowego HDU do dyspozycji są tradycyjne, analogowe instrumenty pokładowe:
1 – sztuczny horyzont
2 – prędkościomierz w węzłach (Kntos)
3 – wysokościomierz w stopach (Feet)

Nad kokpitem znajduje się jeszcze zapasowy kompas. Okrągły wizjer obok służy do kalibracji celownika nahełmowego. 

Prawa konsola

Po prawej stronie znajduje się panel do obsługi radiokomunikacji oraz schowek na monokl z wyświetlaczem nahełmowym HDU.

Lewa konsola

1 – Panel oświetlenia zewnętrznego i wewnętrznego
2 – Panel awaryjnego odrzucenia ładunku (Jettison)
3 – Panel obsługi silników i APU
4 – Panel systemów awaryjnych
5 – Włącznik skręcania tylnym kołem oraz przełącznik trybów gogli noktowizyjnych NVS
6 – Wskaźnik temperatury zewnętrznej

Kokpit strzelca pokładowego CPG

Kokpit strzelca pokładowego CPG zajmuje się domyślnym klawiszem klawiatury „2”. Wciśnij klaiwsz „1”, by wrócić na miejsce pilota.

Kokpit strzelca pokładowego CPG wyróżnia się trzecim ekranem na środku, który przeznaczony jest wyłącznie dla systemu wyszukiwania i identyfikacji celów TADS (Target Aquisition and Designation Sight). Obsługuje się go dedykowanym zestawem przycisków po obu stronach zwanych „Hand Grip” (Left Hand Grip i Right Hand Grip). Cała reszta jest niemal identyczna, jak na pozycji pilota, z małymi wyjątkami w sekcji obsługi silnika oraz oświetlenia.

1 – System przeciwpożarowy silników
2 – Panel aktywacji uzbrojenia
3 – Lewy ekran wielofunkcyjny Multi Purpose Display (MPD)
4 – Ekran i chwyty do obsługi systemu TADS
5 – Wyświetlacz Enhanced Up Front Display (EUFD) – pokazuje różne komunikaty systemowe, awaryjne, ustawienia radia itp.
6 – Prawy ekran wielofunkcyjny Multi Purpose Display (MPD)

Lewa konsola

1 – Panel awaryjnego odrzucenia ładunku (Jettison)
2 – Panel oświetlenia wewnętrznego (brak zewnętrznego)
3 – Włącznik skręcania tylnym kołem oraz przełącznik trybów gogli noktowizyjnych NVS
4 – Dźwignia mocy silnika
5 – Panel systemów awaryjnych
6 – Klawiatura do wprowadzania danych dla wielu systemów

Prawa konsola

1 – Panel obsługi radiokomunikacji
2 – Włącznik wycieraczki przedniej szyby
3 – Panel procesora systemu
4 – Schowek wyświetlacza nahełmowego HDU

HUD

AH-64D Apache nie posiada tradycyjnego wyświetlacza HUD, jak w samolotach. Zamiast tego członkowie załogi mają opcjonalny okular – monokl, na którym wyświetlane są informacje sytemu IHADSS (Integrated Helmet And Display Sighting System).

Helmet Display Unit to mała tuba ze szkiełkiem, mocowana do hełmu wyłącznie przed prawym okiem członka załogi.

W DCS World można wybrać, czy zarys monokla ma być widoczny, czy nie. W przypadku tej pierwszej opcji, według pilotów Apache’ów nie wygląda to zbyt realistycznie na tradycyjnych monitorach. Lecąc prawdziwym śmigłowcem w praktyce zapomina się o monoklu i oko skupia się wyłącznie na wyświetlanych informacjach. Generalnie można więc wyłączyć ten efekt, zwłaszcza podczas nauki latania – jego brak pozwala się nieco bardziej skupić na tym, co istotne. 
Zupełnie inaczej jest za to w goglach VR. Tam efekt monokla jest o wiele bardziej realistyczny i klimatyczny – zdecydowanie warto go zostawić. Męczący jest jedynie efekt renderowania HUD-a wyłącznie dla prawego oka. O wiele wygodniej jest ustawić opcję dla obu oczu (Render Both Eyes). Może nie jest to aż tak realistyczne, ale wzrok zdecydowanie mniej się męczy – choć oczywiście odczucia tutaj mogą być bardzo subiektywne.

Opcje monkla znajdziemy w Ustawieniach i zakładce SPECIAL dla AH-64D. 
IHADSS monocle reticle – włącza/wyłącza zarys monokla
IHADSS render eye – wybór oka do wyświetlania HUD-a (lewe, prawe, oba)

Opis HUD-a

HUD może zawierać różne informacje zależnie od wybranego trybu i uzbrojenia. Są one dokładniej opisane w innych wpisach.
Generalnie zawsze pokazywane są różne informacje podstawowe:
1 – taśma kompasu z aktualnym kursem
2 – aktualny moment obrotowy silników (Torque)
3 – aktualna prędkość w węzłach
4 – aktualna wysokość radarowa w stopach oraz prędkość wznoszenia/opadania
5 – wskaźnik kierunku lotu (flight path marker) i symbol punktu nawigacyjnego (steerpoint)
6 – dane aktualnego steerpointa z odległością w kilometrach (opcjonalnie w milach)
7 – sight source – aktywny sensor do celowania
8 – Filed of View i Field of Regard – wskaźnik pokazujący aktualne kierunki skierowania sensorów, jak TADS, NVS, HDU
9 – Trim Ball – wskaźnik aktualnego trymu pedałów / aerodynamicznego trymu
10 – aquisition source – aktywny sensor do automatycznego śledzenia celu

Podstawy sterowania

Do obsługi systemów śmigłowca służy zestaw HOCAS, czyli Hands On Collective and Stick. Przy czym „stick”, czyli drążek, nazywa się również inaczej: „cyclic”. Cyclic steruje położeniem całego wirnika i daje podobne efekty podczas pilotowania, jak w samolotach. W DCS World przypisujemy jego osie PITCH i ROLL do naszego joysticka.

Colective natomiast reguluje kąt położenia łopat wirnika, dzięki czemu śmigłowiec może się wznosić lub opadać. To właśnie COLLECTIVE, a nie Throttle przypisujemy do dźwigni naszej przepustnicy.

Zarówno Cyclic, jak i Collective pokryte są różnymi przyciskami, zapewniającymi szybkie ustawienia różnych systemów lotu oraz uzbrojenia. Warto zwrócić uwagę, że Collective ma kształt drążka, tylko zamocowanego poziomo i w takim położeniu niektóre przyciski ukryte są pod spodem.  

Bazując na schematach i opisie w dalszej części wpisu, warto ustawić sobie najważniejsze przyciski na swoim joysticku/przepustnicy – niezależnie od posiadanego modelu. Takie przyciski oznaczone są dalej jako: „ważne”, a na końcu jest ich pełna lista.

Trzecim elementem jest dźwignia mocy silnika Power Lever, czyli odpowiednik przepustnicy w samolotach, jednak w śmigłowcach przesuwa się ją tylko w jedyną pozycję FLY przed startem. Absolutnie nie wolno jej ruszać podczas lotu, chyba, że chodzi o jakieś poważne sytuacje awaryjne. Nie warto też przypisywać jej do przepustnicy, wystarczą tu domyślne klawisze klawiatury. 

Ostatnie, lecz nie mniej ważne od Cyclic i Collective są pedały RUDDER PEDALS. W śmigłowcu pełnią one kluczową rolę podczas lotu, są niezbędne do kontrowania działania tylnego śmigła. O ile w przypadku samolotów można było jeszcze pozostać przy klawiszach do obsługi steru, tak przy śmigłowcu niezbędna jest tu oś analogowa – jeśli nie dedykowanych pedałów, to choćby skrętnego drążka.

Uwaga
Uwagi i opis poniżej nie obejmują systemu TADS, któremu będzie poświęcony osobny wpis. Wszystkie funkcje opisane poniżej dotyczą głównie miejsca pilota.

Cyclic (drążek)

WEAPON ACTION SELECT (WAS) – WAŻNE! – czterokierunkowy przełącznik (wystarczą 3 opcje) do wyboru aktywnej broni:
G – Gun (działko)
R – Rockets (rakiety niekierowane)
M – Missiles (pociski Hellfire)
A – Air to Air (bez funkcji w AH-64D)

SYMBOLOGY SELECT – WAŻNE! – dwukierunkowy przełącznik trybów wyświetlania informacji na HUDzie:
Fwd (do przodu) – tryby: Cruise, Transition
Aft (do tytłu) – tryby: Hover, Bob-Up

FORCE TRIM MODES – NAJWAŻNIEJSZY PRZYCISK! – czterokierunkowy przycisk blokowania ustawień trymera oraz trybów utrzymywania wysokości i przechylenia. To najważniejszy przycisk podczas lotu używany przez cały czas!
Fwd (do przodu) – R Release Mode – blokuje nowe ustawienia drążka i pedałów
Aft (do tyłu) – D Disengage – wyłącza tryby utrzymywania wysokości i przechylenia
Left (w lewo) – AT Attitude Hold – tryb utrzymywania aktualnego przechylenia
Right (w prawo) AL Altitude Hold – tryb utrzymywania aktualnej wysokości

CHAFF DISPENSE – Ważne – przycisk wypuszczania chaff – pasków folii przeciw pociskom kierowanym radarem

FLARE DISPENSE – Ważne – przycisk wypuszczania flar przeciw pociskom kierowanym na podczerwień

PTT RTS/ICS – Trzyfunkcyjny przycisk obsługi radia:
Left – włącza mikrofon wybranego radia
Right – włącza interkom do rozmowy z drugim członkiem załogi
Depress (wciśnięcie) – przełącza na następne radio

UWAGA!!!
W AH-64D Apache drążek posiada osłonę spustu TRIGGER GUARD. W obecnej wersji gry jest on domyślnie zamknięty – nie można użyć żadnej broni dopóki nie kliknie się przycisku otwierającego osłonę! W opcjach sterowania należy znaleźć funkcję TRIGGER GUARD OPEN i przypisać jej przycisk. Wystarczy kliknąć go raz przed misją i spust będzie dostępny.

Sam spust jest dwustopniowy, podobnie jak w A-10C, jednak do strzelania wystarczy tylko pierwszy stopień FIRST DETENT. Drugi służy do obejścia ograniczeń, np. dla strzelania ponad ustawiony limit zasięgu działka. 

Collective

FCR Mode (obecnie nie działa) – czterokierunkowy przełącznik wyboru trybów radaru FCR:
Fwd (do przodu) – tryb GTM
Aft (do tyłu) – tryb celów powietrznych ATM
Right (w prawo) – tryb Radar Map Mode RMAP
Left (w lewo) – tryb Terrain profiles TPM

FCR Scan Size – obecnie nie działa – czterokierunkowy przełącznik pola widzenia radaru FCR:
Fwd (do przodu) – Zoom FOV 15 stopni
Aft (do tyłu) – Medium FOV 45 stopni
Right (w prawo) – Wide FOV 90 stopni
Left (w lewo) – Narrow FOV 30 stopni

Cursor Controller / Enter – WAŻNE – oś/gałka z przyciskiem sterująca kursorem na ekranach, przyciśnięcie potwierdza wybór

Sight Select – WAŻNE – czterokierunkowy przełącznik aktywnego sensora do celowania bądź połączenia sensora z radarem FCR:
Fwd (do przodu) – HMD – IHADSS jako aktywny sensor
Aft (do tyłu) – powiązanie sensora TADS z FCR Next-to-Shoot
Right (w prawo) – TYLKO CPG! – wybór TADS jako aktywnego sensora
Left (w lewo) – radar FCR jako aktywny sensor

FCR Scan – dwukierunkowy przełącznik transmitera radaru FCR:
Fwd (do przodu) – S-SCAN – pojedynczy skan
Aft (do tyłu) C-SCAN – włacza/wyłącza ciągłe skany

Boresight / Polarity WAŻNE- dwukierounkowy przełącznik (działa tylko jedna funkcja) trybu obrazu kamery podczerwonej IR:
PLRT – przełącza FLIR między Black-Hot i White-Hot
B/S – bez funkcji

Stabilator Control – dwukierunkowy przełącznik z przyciskiem do manualnej kontroli nad usterzeniem ogonowym
Fwd (do przodu) – Nose Up
Aft (do tyłu) – Nose Down
Depress – wciśnięcie przywraca tryb AUTO

Searchlight – trzystopniowy przełącznik reflektora przeszukującego
ON – włączony
OFF – wyłączony
STOW – schowany

Searchlight Position – czterokierunkowy przełącznik sterujący pozycją reflektora

Engine Chop – przycisk awaryjny redukujący obroty silnika do jałowych – IDLE. Ponowne wciśnięcie przywraca normalne obroty

NVS Select – wybór źródła obrazu dla noktowizji pomiędzy PNVS i TADS. Wybór jednego źródła przez pilota automatycznie wybiera drugie źródło dla CPG.

Emergency Jettison – awaryjne odrzucenie całego ładunku na pylonach

FCR Cued Search – szybko kieruje antenę radaru FCR na źródło wykryte przez RFI (Radio Frequency Interferometer)

Cursor Display Select  WAŻNE – przełącza kursor na drugi monitor MPD i centruje go na ekranie

AH-64D Apache posiada również przyciski pod spodem dźwigni Collective, których nie można pokazać tutaj dostępnymi w DCS kamerami. Zwłaszcza jeden z nich jest bardzo istotny i warto przypisać go gdzieś na drążku/przepustnicy:

Tail Wheel Lock / Unlock WAŻNE – włącza wyłącza skręcanie tylnym kołem podczas kołowania

Missile Advance – manulane przełączanie aktywnego pocisku Hellfire między pylonami

Cursor Enter – dodatkowy przycisk do wybierania opcji zaznaczonych kursorem na ekranie MPD

BUCS Select – TYLKO CPG – przełącza awaryjny system zapasowy Back Up Control System do kokpitu CPG

Najważniejsze przyciski do przypisania

Uwaga – wiele  z nich ma 3 lub 4 pozycje, według opisu podanego wyżej

• Force Trim  (drążek)
• Force Trim Reset – fikcyjny przycisk, ułatwiający latanie na joysticku ze sprężyną centrującą
• Weapon Action (drążek)- przypisać również dla CPG
• Symbology Select (drążek)- przypisać również dla CPG
• FCR Scan
• Chaff (drążek)- przypisać również dla CPG
• Flare (drążek)- przypisać również dla CPG
• Gun Trigger 1s detent (drążek) – przypisać również dla CPG
• Open Trigger Guard (klawiatura, przepustnica jeśli jest miejsce)
• Tail Wheel Unlock (drążek. przepustnica)
• Cursor Controller / Enter (przepustnica)- przypisać również dla CPG
• Cursor Display Select (przepustnica)- przypisać również dla CPG
• Sight Select (przepustnica) – przypisać również dla CPG
• NVS Select (przepustnica)
• Boresight / Polarity (przepustnica)

Ściągnij wersję PDF