Spis treści:
Radar AN/APG-68
Niezbędne przyciski
Ogólne funkcje radaru
Jak uzyskać najlepszą jakość obrazu i odróżniać cele?
GM – wyznaczanie celu w trybie mapy terenu
GMT – oznaczanie celów ruchomych
SEA – wyznaczanie celów nawodnych
AGR – podawanie zasięgu do punktu na HUDzie
Pozostałe funkcje radaru AG

Radar AN/APG-68

Radar AN/APG-68, czyli Fire Control Radar (FCR), oprócz głównej roli wyszukiwania celów powietrznych, może także działać w trybie Air to Ground – powietrze – ziemia. Pokazuje wtedy obraz terenu przed samolotem, a w poszczególnych podtrybach jest w stanie wykryć poruszające się pojazdy oraz jednostki nawodne. Nie jest tak dokładny, jak zasobnik celowniczy TGP, ale może przekazywać obraz w warunkach kompletnego zachmurzenia, kiedy TGP staje się bezużyteczny.

Najlepiej się sprawdza się jako dopełnienie TGP w wyznaczaniu celów, a w szczególnych warunkach może wystarczyć nawet jako samodzielny sensor dla bomby kierowanej GPS-em lub przy namierzaniu pojazdów. Dobrze jest też mieć w dokumentach odprawy zdjęcia lotnicze terenu z wcześniejszego rekonesansu dla lepszej orientacji i możliwości porównania widoku.

Radar AG pokazuje obraz z góry przed samolotem. Zasięg w milach można regulować stopniowo do 80, 40, 20 i 10 mil. Azymut obejmowanego terenu z boku wyrażany jest w stopniach: A6, czyli maksymalny obszar 60 stopni w lewo i 60 w prawo. Można go zmniejszyć do A3 (30×30) i A1 (10×10).

Radar AG może renderować teren w dwóch trybach rozdzielczości (ten mniej dokładny nie jest zbyt użyteczny) oraz powiększać i wyostrzać obraz w trzech etapach:

• EXP – Expand (powiększenie 24x)
• DBS1 – Doppler Beam Sharpening 1 (powiększenie 24x plus wyostrzenie obrazu)
• DBS2 – Doppler Beam Sharpening 2 (powiększenie 64x plus wyostrzenie obrazu)
  Przybliżenie do DBS2 działa tylko w trybie mapy terenu Ground Map (GM). Inne tryby ograniczone są tylko do EXP.

Warto pamiętać, że wyostrzenie będzie tym wyraźniejsze, im bliżej celu będzie samolot. W praktyce wyraźny obraz dostępny jest od około 20-15 mil od przeszukiwanego terenu.

Z uwagi na swoją technikę działania, radar nie może przybliżyć i wyostrzyć terenu bezpośrednio przed samolotem. Przy operowaniu przyciskami EXP, DBS1, DBS2 należy mieć przeszukiwany teren po lewej lub prawej stronie, na godzinach 10-11 lub 1-2.

Niezbędne przyciski

• DMS Aft – ekran jako SOI
• TMS Up – wyznaczanie celu
• TMS Right – skierowanie TGP w punkt wyznaczony na radarze
• TMS Aft – kasowanie wyznaczonego celu
• Rdr Cursor – przesuwanie kursora radaru

Ogólne funkcje radaru

1.
Wciśnij przycisk trybu atakowania celów naziemnych A-G, by włączyć radar w trybie Air to Ground. Ekran radaru w domyślnym trybie AGR pojawi się automatycznie na lewym ekranie MFD.

2.
Domyślny tryb AGR nie jest zbyt przydatny. Kliknij przycisk oznaczony AGR, by wyświetlić inne tryby działania i wybierz te, który będziesz chciał używać: GM, GMT lub SEA.

3.
Domyślnie ekran z radarem nie jest aktywny NOT SOI – nie można nim manipulować. Wciśnij DMS Aft, by uaktywnić ekran. Napis NOT SOI zniknie i pojawi się biała ramka dookoła.

4.
Domyślny widok mapy terenu radaru AG praktycznie zawsze będzie niedoskonały, zbyt jasny, przez różne warunki oświetlenia i porę dnia. Praktycznie za każdym razem będziesz musiał najpierw wyregulować obraz, aby był bardziej czytelny.

5.
Kluczowy wpływ na wygląd i czytelność ekranu mają przyciski GAIN i MAP po lewej stronie, zależnie od wybranego trybu. Do pomniejszych poprawek służą już ogólne ustawienia ekranu: BRT, CON i SYM.

• GAIN – reguluje ogólne nasycenie i czytelność obrazu w trybie GM
• MAP – reguluje „gain” w trybie GMT, ogólne nasycenie i czytelność obrazu
• BRT – reguluje jasność ekranu
• CON – reguluje kontrast ekranu
• SYM – reguluje jasność tekstu wokół obrazu terenu

6.
Przycisk A6 reguluje azymut skanowanego obszaru wszerz. A6 to łączny kąt 120 (60+60) stopni przed samolotem – największy obszar, ale jego odświeżanie trwa najdłużej. Można przyspieszyć odświeżanie rysowania terenu zmniejszając azymut do A3 (łącznie 60 stopni) lub A1 (20 stopni).

Różnice między A6, A3 i A1 wyglądają następująco:

7.
Zasięg wyświetlania mapy w milach widoczny jest w cyfrze po lewej stronie. Domyślnie włączony jest tryb AUTO – automatyczne regulowanie skali zasięgu. Zmienia się on przy poruszaniu kursorem radaru za pomocą gałki/przycisków RDR Cursor. Przesunięcie go na górną lub dolną krawędź mapy zmienia skalę radaru na dalszą lub bliższą.

Wciskając przycisk przy funkcji AUTO zmieniamy widoczny napis na MAN, a więc tryb manualny MAN. W tym trybie skalę radaru reguluje się ręcznie, przyciskami ekranowymi przy strzałkach po lewej stronie.

8.
Przycisk EGM/RBM przełącza sposoby renderowania mapy:

• EGM – Enhanced Ground Map – ulepszona mapa terenu, wyraźniejsza, lepsza rozdzielczość, wolne odświeżanie
• RBM – Real Beam Map – standardowa mapa – niska rozdzielczość, niewyraźna, szybkie odświeżanie
  Różnica pomiędzy dwoma trybami wygląda następująco (po lewej RBM, po prawej EGM):

9.
Radar domyślnie działa w trybie CZ – Cursor Zero. Oznacza to, że kursor radaru wycentrowany jest na aktywnym punkcie nawigacyjnym – steerpoincie.

10.
Druga opcja to tryb SP – Snowplow – tryb „pługa śnieżnego”. Kursor radaru wycentrowany jest wtedy centralnie przed samolotem i utrzymuje ten stan wraz z każdą zmianą kierunku lotu. W każdym momencie możemy wcisnąć TMS Up, by zakotwiczyć kursor w danym punkcie i przejść do bardziej szczegółowego powiększania obrazu. TMS Aft kasuje oznaczenie i wraca do SP.

11.
Kwadrat na HUDzie pokazuje, gdzie jest kursor radaru.

Jak uzyskać najlepszą jakość obrazu i odróżniać cele?

1.
Najwyraźniejszy obraz można uzyskać powiększając teren znajdujący się na skrajnych granicach obszaru skanowania – ok. 55 stopni w lewo lub prawo od kursu lotu.

2.
Powiększając obraz znajdujący się na takim offsecie widać wyraźnie białe punkty oznaczające budynki lub pojazdy. Bardzo istotna jest regulacja obrazu przyciskami GAIN/BRT/CON, by białe punkty jak najbardziej odróżniały się od tła. Na poniższym przykładzie widać ułożone w okrąg wyrzutnie rakiet SAM, kolumny pojazdów w rzędzie i zabudowania wzdłuż drogi.

3.
Powyższe echo radaru pokazuje następujące elementy wokół pasów startowych:

GM – wyznaczanie celu w trybie mapy terenu

Tryb mapy terenu GM – Ground Map – pozwala wyszukiwać obiekty statyczne w terenie, takie jak budynki, zaparkowane pojazdy i samoloty. Szukając lub wyznaczając cel w tym trybie należy pamiętać, że nie może się on znajdować bezpośrednio przed dziobem samolotu. Musi być zachowany offset, czyli przeszukiwać można tylko teren po lewej lub po prawej stronie samolotu. Pamiętajmy, że najlepsze wyniki można osiągnąć w odległości poniżej 20 mil od celu. Upewnij się, że ekran jest aktywny przyciskiem DMS Aft – biała ramka wokół obrazu, brak napisu NOT SOI.

1.
Wciśnij główny przycisk trybów i z menu po prawej wybierz GM – Ground Map.

2.
Jak widać, domyślny obraz bez powiększenia (w trybie NORM) nie pozwala za bardzo odróżniać szczegóły terenu. Dlatego bardzo ważne jest odpowiednie wyznaczenie punktów nawigacyjnych przed misją lub odpowiednie zdjęcia lotnicze/satelitarne w odprawie misji. Wtedy można łatwo porównać widok danego rejonu i rozpocząć szukanie najbliżej właściwego miejsca, na ile to możliwe.

3.
Do powiększania obrazu służy przycisk nad napisem NORM. Pierwszy stopień powiększenia mapy 24x to EXP – Expand. Jego jakość zwykle nie jest przydatna, zwłaszcza przy odległościach ok. 40 mil.

4.
Powtórne kliknięcie na przycisku EXP włączy kolejny tryb – DBS1 (Doppler Beam Sharpening 1). Mapa ma ten sam stopień przybliżenia 24x, ale jest teraz o wiele bardziej wyostrzona. Przy odległości powyżej 20 mil nie pozwala jeszcze na dobre rozeznanie.

5.
Przy bliskim dystansie poniżej 20 mil można już na poziomie DBS1 domyśleć się, że kursor znajduje się nad jakimś tworem człowieka. Długa, równa linia podpowiada, że znaleźliśmy bazę lotniczą przeciwnika.

6.
Ostatni podtryb powiększenia mapy to DBS2 (Doppler Beam Sharpening 2). Mapa jest powiększona o 64x zamiast 24 i jeszcze bardziej wyostrzona. Ponownie – ilość widocznych detali zależy od odległości od celu. Nawet przy skali 20 mil widać już pewnie nienaturalne kształty. Ukośne kreski oznaczają jakieś obiekty nie należące do mapy terenu – zapewne duże samoloty.

7.
Przy manualnym trybie zasięgu można maksymalnie powiększyć skalę mapy do 10 mil. Jeśli nie jesteśmy zbyt daleko od celu, obraz zostanie maksymalnie powiększony i wyostrzony. Pod kursorem da się już wyróżnić pojedyncze obiekty i nawet je policzyć. To duże samoloty pokroju Tu-22 i Iła-76.

8.
Przy odpowiednim azymucie na powiększany teren, ok. 55 stopni w lewo lub prawo, na radarze da się odróżnić nie tylko budynki, ale i pojedyncze czołgi czy wyrzutnie rakiet.

9.
Działający radar będzie cały czas odświeżał obraz i przesuwał trochę kursor, co utrudnia oznaczenie celu. Przycisk FZ – Freeze – „zamraża” aktualny obraz terenu i pozwala dowolnie manipulować kursorem. Podaje też współrzędne punktu pod kursorem radaru.

10.
Naprowadź kursor radaru za pomocą gałki/przycisków RDR Cursor na wybrany cel. W tym przykładzie to samolot/cel zaparkowany najbliżej środka pasa.

11.
Wciśnij TMS Up na drążku, by oznaczyć cel w tym miejscu. Kursor radaru zmieni się w diament.

12.
Oznaczony cel widać na HUDzie – można go wykorzystać do ataku wybranym rodzajem broni.

13.
Jeśli na pokładzie jest zasobnik celowniczy TGP – można skierować go w wyznaczony radarem cel wciskając TMS Right na drążku. Jak widać, współrzędne punktu, w który celuje TGP są identyczne, jak te pokazywane przez radar AG. Obraz TGP można wykorzystać do precyzyjniejszego oznaczenia celu.

14.
Do przekazania celu dla innego sensora jak TGP służy również przycisk TGT – Target, zarówno na ekranie radaru, jak i TGP.

Tryb GMT – oznaczanie celów ruchomych

Tryb GMT – Ground Moving Targets – służy do oznaczania celów poruszających się. Pozwala szybko skierować TGP w kierunku takiego celu lub pokazać na HUDzie, gdzie akurat znajdują się pojazdy. Ruchome obiekty oznaczone są na radarze jako duże, jednolite kwadraty. Ich widoczność zależna jest od prędkości pojazdu i aktualnego ustawienia radaru pod wykrywaną prędkość.

1.
Wciśnij główny przycisk trybów i z menu po prawej wybierz GMT – Ground Moving Targets.

2.
Pojazdy widoczne są jako duże, białe kwadraty.

3.
Widok terenu wokół pojazdów można powiększyć tylko jednokrotnie do trybu EXP. Naprowadź kursor nad biały kwadrat za pomocą gałki lub przycisków RDR Cursor. Następnie wciśnij przycisk NORM.

4.
W powiększonym trybie EXP kwadrat zmienił się w prostokąt. Oznacza to, że zapewne jedzie tam kolumna pojazdów i kontakty nakładają się na siebie.

5.
Mając kursor radaru nad symbolem kontaktu wciśnij na drążku TMS UP – cel zacznie być śledzony. Śledzenie ruchomego celu można rozpoznać po zmieniających się na bieżąco współrzędnych geograficznych punktu.

6.
Na drugim monitorze przywołaj ekran TGP i wciśnij przycisk oznaczony TGT – Target (Cel). Taki sam przycisk jest również na ekranie radaru. TGP powinien się skierować w rejon śledzonego pojazdu, choć sam automatycznie nie będzie go śledził. Kamera ustawi się tam, gdzie był punkt radaru w momencie wciśnięcia TGT.

Weź pod uwagę, że jeśli pojazdy będą poruszać się bardzo szybko (powyżej 30-40 węzłów), TGP skieruje się w miejsce, gdzie już od dłuższej chwili ich nie będzie – wtedy konieczne jest dokładniejsze przeszukiwanie za pomocą TGP w kierunku, w którym poruszały się pojazdy.

7.
Na TGP można teraz wyregulować obraz, przybliżyć i oznaczyć wybrany cel w trybie POINT, by TGP zaczął go śledzić dla bomby LGB lub pocisku Maverick.

8.
Na ekranie radaru możesz dopasować wyświetlanie celów pod względem prędkości, którą się poruszają. Wciśnij CNTL, by wejść do menu ustawień radaru. Istotna opcja do zmiany to MTR – Moving Target Reject:

• MTR LO (Low) – pokazuje cele o prędkości 8-55 węzłów
• MTR HI (High) – pokazuje cele o prędkości 16-75 węzłów

9.
Druga istotna funkcja w menu ustawień to TGT HIS – TARGET HISTORY. Ustala ona liczbę skanów terenu B-Sweep nie znajdujących celu, zanim zniknie on z ekranu. Standardowo ustawia się tu 8.

10.
Po odnalezieniu celu można też dostosować częstotliwość odświeżania terenu oraz celu. Dostępne opcje to:

• A6 – 1 skan celów na 1 skan terenu
• A3 – 1 skan celów na 1 skan terenu
• A1 – 3 skany celów na 1 skan terenu

SEA – wyznaczanie celów nawodnych

1.
Wciśnij przycisk wyboru trybów domyślnie oznaczony GM. Po prawej pojawią się tryby radaru AG. Wybierz trzecią opcję – tryb SEA (morze).

2.
W trybie SEA radar jest bardziej czuły na obiekty poruszające się po terenie pochłaniającym fale radaru, czyli widoczną jako czarny obszar wodę. Na poniższym przykładzie widać 3 łodzie patrolowe w formacji i fregatę po prawej. Mimo różnicy rozmiarów pomiędzy jednostkami, na radarze są widoczne jako identyczne kreski – niezbyt wyraźne.

3.
W trybie SEA obraz można powiększyć tylko do poziomu EXP. Kontakty stają się nieco większe, ale i tak niezbyt wyraźne.

4.
Podobnie jak w trybie GM naprowadzenie kursora i wciśnięcie TMS Up oznacza cel. Biorąc jednak pod uwagę, że łodzie/okręty poruszają się, takie oznaczenie bardzo szybko stanie się nieaktualne.

5.
Można je wykorzystać, by zlokalizować wzrokowo cel wokół kwadratu TDC na HUDZie bądź użyć TGP, klikając TMS Right, by na nim precyzyjniej oznaczyć ruchomy cel i zacząć go śledzić w trybie POINT, który będzie automatycznie podążać za poruszającym się obiektem.

6.
Inna opcja to skierowanie na cel głowicy pocisku Maverick w trybie VIS.

AGR – podawanie zasięgu do punktu na HUDzie

Domyślnie po włączeniu radar AG działa w trybie AGR – Air to Ground Ranging. W obecnej wersji pokazuje ona odległość do 10 mil między samolotem, a stałym celownikiem na HUDzie bądź ikoną oznaczonego celu FTT (Fixed Target Track).

1.
Bez żadnego oznaczenia celu będzie to odległość punktu wskazywanego przez krzyż boresight na HUDzie.

2.
Przy HUDzie aktywnym jako sensor SOI i wyznaczaniu celą ikoną FTT, będzie to odległość do przesuwanego kursorami symbolu kwadratu z kropką na HUDzie.

3.
Przyciskiem po lewej można ustalić skalę na 5 lub 10 mil. Odległość widać po symbolu kwadratu po prawej stronie ekranu względem trzech kresek zasięgu, gdzie dolna to 0 mil, środkowa 5 mil i górna 10 mil Przy skali 5 mil wartości tych kresek maleją o połowę.

Pozostałe funkcje radaru AG

• OVRD – Override – wycisza radar
• CNTL – menu ustawień istotnych dla trybu wykrywanie pojazdów ruchomych
• 000:41 – timer – odliczanie czasu różne zależnie od aktualnej sytuacji (czas do steerpointu, czas do zwolnienia bomb, czas do uderzenia bomb)
• DCLT – declutter – „odśmiecenie” obrazu
• 093 14 – steering cue – wskazówki co do pozycji, domyślnie kurs i odległość od steerpointu, po włączeniu Bullseye’a na DED w tym miejscu pojawia się Bullseye.

Ściągnij wersję PDF