Spis treści:
Konstrukcja śmigłowca AH-64D Apache
Systemy i awionika
Co oznacza „Longbow”?
Lista uzbrojenia AH-64D Apache
Historia operacji bojowych
Apache w DCS World – główne cechy
Fire Birds

AH-64D Apache to dwusilnikowy, dwumiejscowy amerykański śmigłowiec szturmowy przeznaczony do zwalczania sił pancernych wroga oraz misji bliskiego wsparcia. Powstał w 1975 roku w koncernie Hughes, wygrywając przetarg na projekt AAH – Advanced Attack Helicopter (zaawansowany śmigłowiec szturmowy). Do produkcji wszedł dopiero w 1982 roku. Dwa lata później Hughes został wykupiony przez McDonell-Douglas, a ta firma z kolei została przejęta przez Boeinga w 1996 roku. Jego głównym konkurentem był prototyp YH-63 firmy Bell.

Apache stał się częścią sił zbrojnych USA w kwietniu 1986 roku. Ulepszona wersja AH-64D powstała w 1997 roku. Do tej pory wyprodukowano około 2400 egzemplarzy. Oprócz Stanów Zjednoczonych, które są jego głównym operatorem, Apache’a posiada również Wielka Brytania, Holandia, Grecja, Izrael i Egipt. Chęć zakupu Apache’ów zgłosiła również Polska.

Konstrukcja śmigłowca AH-64D Apache

Apache’a uznaje się za najbardziej zaawansowany śmigłowiec szturmowy na świecie (mowa o najnowszej wersji AH-64E v6). Został skonstruowany tak, by być jak najbardziej wytrzymałym na ostrzał i ewentualne lądowania awaryjne. Załoga umieszczona jest w kewlarowej „wannie”, z pancerną grodzią między członkami załogi. Całe opancerzenie śmigłowca waży ponad tonę. Podwozie celowo nie jest chowane – w razie „twardego” lądowania amortyzuje upadek. Większość systemów jest zdublowana, co pozwala im sprawnie działać w razie uszkodzenia . Dwa silniki umieszczone są u góry, dzięki czemu „skrzydła” z pylonami na uzbrojenie osłaniają je nieco przed ostrzałem z ziemi. Rozpędzają one Apache’a do ponad 300 km/h czyli ok. 166 węzłów.

Dwuosobowa załoga Apache’a to pilot oraz CP/G – skrót od co-pilot/gunner, czyli drugi pilot/operator uzbrojenia. Stanowisko pilota znajduje się z tyłu, a CP/G z przodu, gdzie mają do dyspozycji więcej narzędzi i informacji odpowiednich dla swoich zadań. CPG może w awaryjnej sytuacji również pilotować maszynę, a pilot strzelać z działka, rakiet i odpalać pociski Hellfire.

Systemy i awionika

TADS / PNVS

Oczami Apache’a jest system TADS – Target Acquisition and Designation Sights. To nic innego, jak zasobnik celowniczy zintegrowany z konstrukcją śmigłowca (w przeciwieństwie do podczepianego Liteninga II lub Snipera w samolotach). TADS składa się z sensorów elektro-optycznych, czyli kamery TV (monochromatycznej), kamery IR na podczerwień, wskaźnika laserowego i dalmierza laserowego.
W tym samym bloku na dziobie znajduje się PNVS – Pilot Night Vision System, czyli system noktowizyjny dla pilota.

TADS jest sprzężony z hełmem, dzięki czemu sensory mogą automatycznie kierować się w miejsce, gdzie akurat patrzy pilot lub CPG. Zakres widzenia to 120 stopni na boki, 30 stopni w górę oraz 80 w dół. Trochę mniejszy zakres ruchu ma PNVS.

TADS może być obsługiwany wyłącznie przez drugiego pilota/operatora uzbrojenia (CP/G). Służy do tego specjalny, dedykowany monitor w przedniej części kokpitu, ze specjalnymi uchwytami z mnóstwem przełączników do obsługi. Cały sprzęt łączący monitor, chwyty z przyciskami  i TADS określany jest skrótem TEDAC (TADS Electronic Display And Control).

IHADSS

Rewolucyjny w swoim czasie był system IHADSS – Integrated Helmet and Display Sighting System. To celownik nahełmowy w postaci mono-okularu przysuwanego do oka. Nie tylko wyświetla informacje z HUD-a, ale jest także zintegrowany z systemami uzbrojenia. Pozwala m.in. prowadzić ogień z działka M230 w miejsce, na które właśnie patrzy pilot lub CPG.

AN/APG-78 Fire Control Radar

Ogromna kopuła nad wirnikiem niektórych Apache’y to radar AN/APG-78 stworzony przez podmiot Longbow LLC – połączone siły koncernów Northop Grumman i Lockheed Martin. Takie usytuowanie radaru pozwala załodze wykrywać cele pozostając ukrytym za naturalnymi przeszkodami terenowymi – śmigłowiec obserwuje pole bitwy sam pozostając niewidzialnym.

Radar może śledzić jednocześnie do 128 celów i zaatakować 16 najgroźniejszych z nich. FCR może działać w trybach: celów naziemnych (GTM – Ground Target Mode), celów powietrznych (Air Search) lub unikania przeszkód terenowych w czasie lotu w ograniczonej widoczności (TA – Terrain Avoidance).

Ulepszona wersja radaru w najnowszym AH-64E nosi nazwę Guardian. AN/APG-78 nie jest obowiązkowym wyposażeniem Apacha – tylko jeden lub dwa śmigłowce z danej eskadry zwykle posiadają ciężką, zmniejszającą zasięg kopułę radaru i wysyłają potem dane do innych śmigłowców dzięki systemowi Longbow.

Co oznacza „Longbow”?

Longbow to, jak wspomniano wyżej, nazwa spółki produkującej radar AN/APG-78 i po części też nazwa tego urządzenia określanego w firmowym katalogu jako Longbow FCR. Dokładniej jednak „Longbow” to przede wszystkim nazwa systemu sieci wewnętrznej wymiany danych na polu bitwy – coś w rodzaju taktycznego internetu – do którego informacje trafiają właśnie dzięki radarowi AN/APG-78. Załogi mogą bardzo szybko lokalizować, identyfikować i priorytetować cele radarem FCR, a dzięki systemowi Longbow są one jednocześnie widoczne dla wszystkich uczestników bitwy.

Lista uzbrojenia AH-64D Apache

Działko M230 30mm Chain Gun

30mm działko M230 jest zintegrowane z konstrukcją śmigłowca. Pozwala strzelać ze stałej pozycji na wprost maszyny lub umożliwia automatyczne celowanie sprzężone z zasobnikiem TADS oraz celownikiem nahełmowym IHADSS. Działa wtedy w systemie „spójrz i zabij”. Może się wychylać o 86 stopni na boki i 60 w dół. To broń typu AWS – Area Weapon System – czyli broń obszarowa (nie precyzyjna), zasypująca pociskami skrawek terenu. Standardowa skuteczność to około 3 pociski na 10 trafiające w cel.

Działko przeznaczone jest do niszczenia celów „miękkich” lub lekko opancerzonych. Jego zasięg skuteczny to 1500-1700 metrów (4200m maksymalny) i szybkostrzelność ok. 625 pocisków na minutę. Maksymalny zapas amunicji to 1200 nabojów kosztem dodatkowego zbiornika paliwa „Robbie Tank”. Przy pełnym zbiorniku Apache zabiera tylko 300 sztuk pocisków. 

Rakiety niekierowane Hydra 70 2.75″

W czterech zasobnikach M261 może się znaleźć po 19 rakiet niekierowanych typu Hydra z ładunkiem HE (High Explosive), dymnym lub oświetlającym. Istnieją też warianty przeciwpiechotne z ładunkiem „flechette” (coś jak strzał z shotguna wypełnionego gwoździami) oraz nieużywany już MPSM (`Multi-Purpose Sub Munition) z ładunkami kasetowymi. Pylony z rakietami umożliwiają odchylenie ich pod pewnym kątem, by przeprowadzić atak bez konieczności zmniejszania pułapu. Celowanie odbywa się przez system TADS lub IHADSS.

Pociski AGM-114 Hellifre II

Główną bronią AH-64D Apache są pociski powietrze-ziemia AGM-114 Hellfire II o zasięgu do 8 kilometrów (niecałe 5 mil). W wersji K naprowadzane są za pomocą wiązki laserowej z systemu TADS lub innego źródła, np. zasobnika Litening z samolotu bądź jednostki JTAC. Wersja L to pocisk „odpal i zapomnij” z aktywnym radarem. Hellfire to najskuteczniejsza broń przeciw czołgom i innym celom opancerzonym, ale może być użyta w innych sytuacjach, np. do niszczenia budynków.

Historia operacji bojowych

Śmigłowce AH-64 Apache odgrywają kluczową rolę w misjach bliskiego wsparcia CAS bądź atakach z bliska CCA (Close Combat Attack). Bardzo często operują razem z samolotami A-10C i AV-8B Harrier jako platformy wykrywające i oznaczające cele dla sił powietrznych, by oszczędzić własną amunicję do sytuacji krytycznych. Dzięki możliwości zawisu w powietrzu mogą nieco dokładniej obserwować teren i wyłuskiwać pojedyncze cele.

• chrzest bojowy Apachy odbył się w 1989 roku podczas operacji Just Cause w Panamie;
• prawie połowa wszystkich amerykańskich Apachy została przerzucona do Arabii Saudyjskiej podczas inwazji Iraku na Kuwejt w 1990 roku;
• cztery Apache rozpoczęły operację Pustynna Burza, niszcząc kluczowe obiekty radarowe w Iraku, co umożliwiło dalsze operacje samolotom koalicji;
• podczas 100-godzinnej wojny lądowej w czasie Pustynnej Burzy, śmigłowce zniszczyły 278 irackich czołgów i nieznaną liczbę innych nieopancerzonych pojazdów;
• podczas operacji w Afganistanie AH-64D latały bez radaru Longbow, z powodu braku celów opancerzonych w szeregach wroga;
• 24 marca 2003 roku w czasie operacji Iraqi Freedom, 31 śmigłowców Apache zostało wciągniętych w pułapkę i uszkodzonych przez sprytną taktykę irackich czołgów. Jeden śmigłowiec zestrzelono, a załogę pojmano, Nazajutrz wrak śmigłowca został zbombardowany przez amerykańskie siły powietrzne, aby elementy awioniki nie dostały się w niepowołane ręce.;
• do 2011 roku stracono kilka śmigłowców w wyniku wrogiego ostrzału;
• w 2014 roku podjęto decyzję o przeniesieniu wszystkich Apachy z rezerwy i Gwardii Narodowej do regularnych jednostek, by zastąpiły maszyny typu Kiowa w zadaniach obserwacji i rekonesansu. Była to tańsza opcja od modernizacji przestarzałych OH-58;
• od października 2014 Apache biorą udział w akcjach przeciw bojownikom ISIS;
• w 2016 Apache wzięły udział w bitwie o Mosul w Iraku;
• w 2019 roku Apache pilnowały ambasady USA w Bagdadzie i zabezpieczających ją Marines podczas szturmu bojowników wspieranych przez Iran;
• od 1990 roku izraelskie Apache są wykorzystywane w atakach na Hezbollach oraz do patrolowania Strefy Gazy.

Apache w DCS World – główne cechy

W wersji Early Access mają być dostępne następujące funkcje i systemy:

• dopracowany model lotu odpowiadający realnemu w zakresie różnych pułapów, prędkości, wagi i konfiguracji maszyny;
• dwa kokpity pilota oraz CPG i szczegółowy model zewnętrzny;
• klikalne kokpity;
• multi-crew – opcja latania razem w zespole pilot/CPG;
• „George” – sztuczna inteligencja zastępująca drugiego członka załogi na wzór Jestera z F-14 i Petrovicha z Mi-24;
• symulowane systemy elektryczne, paliwa, hydrualiczne, pneumatyczne, przeciwpożarowe, radia, SCAS (stabilizacja lotu), utrzymywania trybów lotu;
• systemy uzbrojenia M320, 2.75″ Hydra i naprowadzany laserem pocisk AGM-114K Hellfire;
• trzy tryby używania rakiet Hellfire;
• zewnętrzne zbiorniki paliwa;
• systemy i sensory IHADSS, MPNVS, MTADS/TEDAC;
• LMC -Linear Motion Compensator;
• TSD – Tactical Situation Display z ruchomą mapą’
• systemy obronne CMWS, chaffy, flary i RWR;
• TADS MTT – multi tracker do śledzenia wielu celów;
• malowania dla US Army i paru innych formacji;
• gogle NVG;
• reflektor do przeszukiwania;
• instrukcja po angielsku;
• misje treningowe.

Wersja finalna otrzyma ponadto:

• radar FCR Longbow i RFI (Radio Interferometer);
• pociski naprowadzane radarem AGM-114L Hellifre;
• system Data Link do współdzielenia informacji;
• Laser Warning System;
• Radar Jammer – zakłócacz;
• system Anti-Ice;
• zaawansowany model zniszczeń;
• dodatkowe malowania i szablon do skórek;
• kampanię autorstwa Eagle Dynamics.

FIRE BIRDS

Fire Birds to tytuł filmu z 1990 roku, który śmiało można określić jako „helikopterowy Top Gun„. Doborowa obsada z Nicolasem Cagem oraz Tommy Lee-Jonesem nie przełożyła się niestety na świetną, zapadającą w pamięć w fabułę. Tak jak w Top Gun możemy jednak liczyć na niesamowite sceny powietrzne z śmigłowcami AH-64 Apache i OH-58 Kiowa – żadnego CGI, tylko prawdziwe maszyny filmowane w naprawdę niezwykły sposób. Koordynatorem zdjęć powietrznych była zresztą ta sama osoba, która pracowała przy Top Gunie – Richard Stevens. Kadry z filmu posłużyły później jako statyczne obrazki w kultowej dziś grze Gunship 2000 od studia MicroProse, gdzie również można było polatać Apachem. Warto zapoznać się lub przypomnieć sobie Fire Birdsy, by wkręcić się w klimat modułu AH-64D Apache.